Η εκδικηση ειναι γλυκια!

GoLdIe · 8 Σεπτεμβρίου 2004

Το να τιμωρούμε τους άλλους μας προσφέρει ένα είδος ευχαρίστησης

Το να τιμωρούμε τους άλλους μας προσφέρει ένα είδος ευχαρίστησης, επιβεβαιώνουν Ελβετοί ερευνητές με δημοσίευσή τους στο Science. Όταν οι εθελοντές του πειράματος είχαν την ευκαιρία να τιμωρήσουν άλλους εθελοντές, για αδικίες που όντως συνέβησαν, ενεργοποιούνταν περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ικανοποίηση και την ευχαρίστηση.

Οι άνθρωποι απολαμβάνουν να τιμωρούν όσους παραβιάζουν τους κανόνες, ίσως επειδή οι παραβιάσεις πρέπει να τιμωρούνται -αυτό κρατά σε ισορροπία την κοινωνία, προτείνουν οι ερευνητές.

«Τα ευρήματά μας υποστηρίζουν την υπόθεση ότι οι άνθρωποι αντλούν ευχαρίστηση από το να τιμωρούν παραβιάσεις των κανόνων [norm]» γράφει ο Ντομινίκ ντε Κερβέν του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης και οι συνεργάτες του (πάντως, το πείραμά τους δεν εξέτασε αν ήταν ευχάριστες και οι αναίτιες τιμωρίες).

Τιμωρία στην πλεονεξία

Ο Κερβέν εξέτασε 15 άνδρες φοιτητές, οι οποίοι κλήθηκαν να παίξουν ένα παιχνίδι ανά ζεύγη, νομίζοντας ότι συμμετείχαν σε πείραμα οικονομικών. Την ώρα της εξέτασης η εγκεφαλική δραστηριότητα των εθελοντών καταγραφόταν με τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET).

Οι δύο παίκτες, που δεν έβλεπαν ο ένας τον άλλο, ξεκινούσαν με απόθεμα δέκα πόντων, οι οποίοι αντιστοιχούσαν σε ένα χρηματικό ποσό. Ο πρώτος παίκτης μπορούσε είτε απλά να κρατήσει τα χρήματα, είτε να τα δώσει όλα στον συμπαίκτη του. Αν τα έδινε, τα χρήματα του συμπαίκτη του θα τετραπλασιαζόταν. Και τότε ο συμπαίκτης θα αποφάσιζε αν θα μοιραζόταν τα κέρδη, ή αν θα τα κρατούσε για τον εαυτό του.

Αν όμως ο δεύτερος παίκτης δεν μοιραζόταν τα χρήματα, ο πρώτος παίκτης μπορούσε να τον τιμωρήσει αφαιρώντας του πόντους. Η απόφαση για εκδίκηση έπρεπε να ληφθεί σε διάστημα ενός λεπτού.

Σε έξι από τις επτά περιπτώσεις, οι παίκτες προτίμησαν να επιβάλουν την τιμωρία. Την ώρα όμως που σκέφτονταν την απόφασή τους, οι ερευνητές παρακολουθούσαν σε μια οθόνη τη δραστηριότητητα του εγκεφάλου τους.

Αν ο εθελοντής αποφάσιζε να εκτελέσει την ποινή, αυξανόταν η δραστηριότητα στο νωτιαίο ραβδωτό σώμα, μια περιοχή που συνδέεται με το αίσθημα της ικανοποίησης και της ευχαρίστησης.

Όπως σχολιάζει το Reuters, το εντυπωσιακό είναι ότι η «εκδίκηση» παρέμενε γλυκιά ακόμα και όταν ο εθελοντής καλούνταν να πληρώσει προκειμένου να επιβληθεί η τιμωρία.

Οι ερευνητές εικάζουν ότι η επιθυμία για τιμωρία εξελίχθηκε στον άνθρωπο ως εργαλείο για την επιβολή κανόνων και την αποτροπή πράξεων που διαταράσσουν τις κοινωνικές σχέσεις.

«Για χιλιάδες χρόνια, οι ανθρώπινες κοινωνίες δεν είχαν τους μοντέρνους θεσμούς για την επιβολή του νόμου -αμερόληπτων αστυνομικών και αμερόληπτων δικαστών που εξασφαλίζουν την τιμωρία των κανόνων, όπως η εξαπάτηση σε μια οικονομική συναλλαγή, για παράδειγμα» γράφουν.