Οταν θέλω να σφυρίξω, σφυρίζω

[V for Vendetta]

ΦΛΟΡΙΝ ΣΕΡΜΠΑΝ

Οταν θέλω να σφυρίξω, σφυρίζω

Η ρουμάνικη ταινία με έναν τίτλο που αντανακλά πολλαπλές ερμηνείες, που παίρνουν διαστάσεις αντικρουόμενες μάλιστα, πηγάζει από το ομότιτλο θεατρικό της Andreea Valean, που, από το 1998, όταν εγκαινίασε την πορεία του σε πλήθος θεατρικών σκηνών της Ρουμανίας, σημείωσε εξαιρετική επιτυχία. Ως σενάριο, έτυχε προσθαφαιρέσων και αλλαγών, ώστε να προσαρμοστεί στις διαφορετικές συμβάσεις που διέπουν την τέχνη του κινηματογράφου.

Πολύ δυνατή ταινία όχι μόνο γιατί ανταποκρίνεται σ' αυτό που έμαθε κανείς να περιμένει από τον ρουμάνικο κινηματογράφο, ήτοι ενδιαφέροντες χώροι και περιβάλλοντα, αξιώσεις για ρεαλισμό ενισχυμένο από την αυθεντικότητα ερασιτεχνών ερμηνευτών (κάτι που όντως ισχύει εδώ και αφορά τους έγκλειστους, πολλοί μάλιστα εκ των οποίων είναι Τσιγγάνοι) και χρήση μιας κινηματογραφικής γλώσσας υφής ντοκιμαντέρ, με την κάμερα στον ώμο, αλλά (ει δυνατόν) να μην κουνάει πέραν από το δέον. .. Η παρθενική, μεγάλου μήκους ταινία του Φλορίν Σέρμπαν αποδεικνύει ότι υπάρχει και ρουμάνικο σινεμά που δεν περιορίζεται στη φιλμική απεικόνιση της σωρευμένης παλαιόθεν «δυσωδίας» που τόσο πουλάει στο εξωτερικό!..

Ο 18χρονος Σίλβιου, που πέρασε τα τελευταία τέσσερα χρόνια σε φυλακή ανηλίκων, πρόκειται να αποφυλακισθεί σε πέντε μέρες, όταν μαθαίνει ότι η μητέρα του, που ζει για χρόνια, χωρίς να δίνει σημεία ζωής, κάπου στην Ιταλία, βρίσκεται για λίγο στη Ρουμανία, σκοπεύει όμως να επιστρέψει στην Ιταλία παίρνοντας μαζί της τον μικρό της γιο. Μικρός, δοκίμασε κι ο Σίλβιου μαζί της, τη δύσκολη κι άχαρη ζωή των παράνομων, κυνηγημένων μεταναστών στον ιταλικό παράδεισο, χρόνια που θεωρεί αιτία της κακοδαιμονίας του. Το μόνο που τον απασχολεί πια είναι να εμποδίσει την αναπαραγωγή του ίδιου μοντέλου. Κι επειδή ο θεατής γνωρίζει ότι ο Σίλβιου μεγάλωσε τον μικρό του αδελφό σαν γονιός, αντιλαμβάνεται την πίκρα και την απελπισία που διαγράφεται στο βλέμμα του, στη χαρακιά ανάμεσα στα σφιγμένα του φρύδια. Δεν θέλει να χαραμιστεί και η ζωή του μικρού, όπως η δική του. Εξ ου και το ενστικτώδες ξέσπασμά του που οδηγεί στο δράμα με τους ομήρους και τη μοναδική, με άπειρα συναισθήματα, σκηνή με την μητέρα του, τότε που ο Σίλβιου περνάει από την υποταγή στο ξέσπασμα.

Η ταινία διακρίνεται από αίσθηση μεστής δραματουργίας που εκφράζεται μέσα από μια τεχνική αργής και σταθερής κλιμάκωσης και υποκριτικής αλήθειας. Αυτός ακριβώς ο συνδυασμός κάνει το φιλμ τόσο καλό, με τη μερίδα του λέοντος να ανήκει δικαιωματικά στον βραβευμένο ερασιτέχνη ηθοποιό Γκεόργκε Πιστιρεάνου. Η ερμηνεία του νεαρού με το ξυρισμένο κεφάλι, το σβέρκο ταύρου και τους μυς που συσπώνται συνδυάζει σκληράδα και πείσμα με ανέλπιστη τρυφερότητα, ενώ η φυσική του παρουσία με το συμπαγές σώμα γεμίζει από την πρώτη στιγμή την οθόνη, ακόμα και τις σπάνιες στιγμές που βρίσκεται εκτός πλάνου.

Κοινωνικός ρεαλισμός σε φυλακές ανηλίκων, όλα τα υλικά για ένα ωμό δράμα, σε ένα περιβάλλον όπου κυριαρχούν καψώνια, πληρωμές με τσιγάρα, λεκτικές προκλήσεις και απογοήτευση που οδηγεί σε απελπισμένη βία. Ολη η βρωμερή, θλιβερή και ρουτινιάρικη ζωή της φυλακής χωράει σε ένα επαναλαμβανόμενο γεύμα, όπου οι έγκλειστοι τρώνε υπό το βλέμμα των επιτηρητών και συνοδεία εκκωφαντικής λαϊκής μουσικής που βγαίνει από ένα παλιό ραδιόφωνο. Είναι η μοναδική φορά που το φιλμ ντύνεται με μουσική, κάτι που ρίχνει μια περίεργα επιτηδευμένη νότα στη σκηνή, τη φορτισμένη με φόβο και αγωνία. Αντί, όμως, για την αμερικάνικη λύση με άγονη και βίαιη έκρηξη, εδώ το κέντρο βάρους βρίσκεται στον εσωτερικό αγώνα του ήρωα, στο συναίσθημα της ανθρώπινης αδυναμίας του και της απελπισίας του.

Δυνατός ρεαλισμός στην πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Φλορίν Σέρμπαν με καταγεγραμμένα υπαινικτικά σχόλια για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, που πνίγει τους ανεπιθύμητους στην Ιταλία Ρουμάνους (πολίτες της ΕΕ), όπως και τους Ρουμάνους Ρομά, (πολίτες της ΕΕ) που απελαύνει η Γαλλία κι εκείνος ο απαράδεκτα μεγάλος αριθμός του ρουμάνικου λαού (πολίτες της ΕΕ) που ζει βουτηγμένος στη μαύρη φτώχεια και την εξαθλίωση. Ο ρεαλισμός φτιάχνει σκηνές που κοιτάζουν μπροστά, όχι μόνο μέσα από τα ασυνήθη πορτρέτα των νεαρών Τσιγγάνων, όσο και μέσα από την αναλαμπή συμπόνιας στο βλέμμα της νεαρής κοινωνικής λειτουργού, η οποία στα μάτια του Σίλβιου αποκτά σημαντικό ρόλο. Αντιπροσωπεύει μια φυσιολογική ζωή με την αγάπη που εκείνος ονειρεύεται. Ομως, η συγκινητική προσπάθεια του Σίλβιου για μια άλλη ζωή πέφτει στο κενό και αποδεικνύεται πρακτικά αδύνατη...

Παίζουν: Γκεόργκε Πιστιρεάνου, Αντα Κοντεέσκου, Κλάρα Βόντα, Λαουρέντιου Μπανέσκου, Μιχάι Κονσταντίν κ.ά.

Παραγωγή: Ρουμανία, Σουηδία (2010).

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ