Το μέλλον της Ψυχιατροδικαστικής πραγματογνωμοσύνης

[anastasiostheodoridis]

Μια προσπάθεια ανάπτυξης κοινής γλώσσας ανάμεσα στο Δικαστικό σώμα και τους λειτουργούς της Ψυχικής Υγείας, είναι η Ημερίδα που οργανώνει την Παρασκευή 6 Νοεμβρίου 2009 στις 10:30 στο Αμφιθέατρο του ραδιοφωνικού Σταθμού «Αθήνα 9,84» στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων, το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής (ΨΝΑ) με θέμα «Θέματα Ψυχιατροδικαστικής και Ψυχιατροδικαστική πραγματογνωμοσύνη».

Όπως επισημαίνουν σε σχετική ανακοίνωση οι επιστημονικά υπεύθυνοι της Ημερίδας κ. κ. Σ. Τσιτουρίδης - Διευθυντής Ιατρός ΨΝΑ και ο Χ. Τσόπελας - Επιμελητής Α' ΨΝΑ, «η ψυχιατρική αξιολογεί την ανθρώπινη συμπεριφορά και καλείται να αντιμετωπίσει την παρεκκλίνουσα από το στερεότυπο συμπεριφορά του μέσου ανθρώπου. Τα άτομα με ψυχικά προβλήματα αντιμετωπίζονταν πάντα με ιδιαίτερο τρόπο τόσο από την κοινωνία όσο και από τον εκάστοτε νομοθέτη. Η αναγνώριση αυτής της διαφορετικότητας οδήγησε στη θέσπιση ιδιαίτερου νομοθετικού πλαισίου για την αντιμετώπιση της παραβατικότητας των ατόμων αυτών».

Τι είναι η ψυχοιατροδικαστική ή δικαστική ψυχιατρική

Η ψυχιατροδικαστική ή δικαστική ψυχιατρική υποδηλώνει τον επιστημονικό κλάδο που ασχολείται με ζητήματα που άπτονται της ψυχιατρικής ταυτόχρονα όμως και της νομικής, υποδηλώνει δηλαδή την ειδικότητα που ασχολείται με ζητήματα ατόμων με ψυχικά προβλήματα τα οποία εμπλέκονται στη δικαιοδοσία των αρχών του δικαίου.

Γενικώτερα η ψυχιατρική εμπλέκεται με το Δίκαιο σε ζητήματα αστικού δικαίου (ακούσιος ψυχιατρικός εγκλεισμός και θεραπεία , ικανότητα για δικαιοπραξία, δικαστική συμπαράσταση ) αλλά και ποινικού δικαίου (αντιμετώπιση ψυχικά διαταραγμένων παραβατών).

Όλα τα κράτη μέλη παρέχουν συγκεκριμένους νόμους, κώδικες ή και άλλα αρμόδια νομικά όργανα για τη ρύθμιση των δικαστικών διαδικασιών σχετικά με την αξιολόγηση των ατόμων που κατηγορούνται για ένα έγκλημα και που παραπέμπονται για ψυχιατρική αξιολόγηση.

Η αξιολόγηση της ψυχολογικής κατάστασης ενός ατόμου

Στην Ελλάδα ορίζεται ως νομική προϋπόθεση η εξέταση της ψυχικής υγείας στην δίκη ενός ύποπτου που θεωρείται ψυχικά άρρωστος ή διαταραγμένος. Ο κύριος στόχος της ψυχιατροδικαστικής αξιολόγησης είναι να αξιολογηθεί η ψυχολογική κατάσταση ενός ατόμου που κατηγορείται για ένα έγκλημα. Ο εμπειρογνώμονας πρέπει επίσης να αξιολογήσει και άλλες ιατρο-νομικές πτυχές, όπως η δυνατότητα του κατηγορουμένου να ελέγχει τις ενέργειές του ή την ικανότητα πλήρους ή μερικού καταλογισμού για το άδικο της πράξης του. Ο εμπειρογνώμονας πρέπει να αξιολογήσει το βαθμό στον οποίο μια παράβαση ήταν άμεση συνέπεια μιας ψυχικής διαταραχής. Αυτό θα βοηθήσει στην μη συσσώρευση ψυχικά άρρωστων παραβατών που φυλάσσονται στα ψυχιατρικά νοσοκομεία με διατάξεις του Ποινικού Κώδικα, όπως το αρθρο 69.

Οι Ψυχιατροδικαστές και ο ρόλος τους

Ο διορισμός εμπειρογνωμόνων με διαφορετικά προσόντα, επαγγελματική κατάρτιση, εμπειρία και συγκεκριμένες δεξιότητες μπορεί να επηρεάσει την έκβαση της Ψυχιατροδικαστικής αξιολόγησης. Ο τρόπος με τον οποίο ο εμπειρογνώμονας διορίζεται και τα κριτήρια επιλογής του διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Οι Ψυχιατροδικαστές διαδραματίζουν επίσης έναν κεντρικό ρόλο στις διαδικασίες επαναξιολόγησης και αποασυλοποίησης των ψυχικά διαταραγμένων παραβατών, αναπτύσσοντας κοινά και αξιόπιστα κριτήρια αξιολόγησης ανάμεσα σε επαγγελματίες που δουλεύουν σε υπηρεσίες ασχολούμενες με ψυχικά ασθενείς παραβάτες.

Έλλειψη ποιοτικών προτύπων στην Ψυχιατροδικαστική

Σε μερικά κράτη μέλη η Ψυχιατροδικαστική ενσωματώνεται στα πανεπιστημιακά προγράμματα σπουδών, αλλά το εύρος και η ποιότητα εκπαίδευσης ποικίλει. Γενικότερα, οι εμπειρογνώμονες στα περισσότερα κράτη μέλη αναφέρουν ανεπάρκεια ή και παντελή έλλειψη ποιοτικών προτύπων στη Ψυχιατροδικαστική.

Αυτό είναι ακόμη πιο σημαντικό στην Ελλάδα , που παρουσιάζεται απουσία δομημένης εκπαίδευσης και τόσο οι λειτουργοί της ψυχικής υγείας, όσο και οι δικαστικοί λειτουργοί αναφέρουν ανάγκη για εκπαίδευση σε έναν τομέα που έχει αυξανόμενη ζήτηση παροχής υπηρεσιών. Οι εκπαιδευόμενοι είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν έννοιες ψυχιατροδικαστικής και δικαίου σχετικού με την ψυχική υγεία από ψυχιάτρους - εκπαιδευτές και μέλη του δικαστικού σώματος με μακρά γνώση του αντικειμένου. Οι εκπαιδευτές παρείχαν πέρα από θεωρητική γνώση, κυρίως πρακτικές οδηγίες, μέσα από ομάδες εργασίας που εξέταζαν πραγματικά περιστατικά και συνέταξαν ψυχιατρικές πραγματογνωμοσύνες κάτω από έμπειρη επίβλεψη.

Οι κ. κ. Σ. Τσιτουρίδης και Χ. Τσόπελας επισημαίνουν ακόμα ότι η γνωριμία με θέματα ψυχιατροδικαστικής καθίσταται επιτακτική για όλους τους εργαζόμενους στον χώρο της ψυχικής υγείας και του δικαστικού σώματος, καθώς άπτεται με θέματα καθημερινής άσκησης της ψυχιατρικής , τόσο ενδονοσοκομειακά όσο και εξωνοσοκομειακά. Αυτή η εκπαιδευτική προσπάθεια θα βοηθήσει την μελλοντική ανάπτυξη και ομαλή λειτουργία ειδικού νοσοκομείου ή/και υπηρεσίας για άτομα παραβάτες του Ποινικού Κώδικα που πάσχουν από ψυχική διαταραχή ή/και διαταραχή προσωπικότητας και που θα βρίσκεται κάτω από την εποπτεία του Υπουργείου Υγείας , συνεπικουρούμενο από το Υπουργείο Δικαιοσύνης.

Κυρίως όμως ευοδώθηκε άμεσα η ανάπτυξη κοινής γλώσσας ανάμεσα στο Δικαστικό σώμα και τους λειτουργούς της Ψυχικής Υγείας και προωθήθηκε ο αλληλοσεβασμός και η εκτίμηση. Η ανάπτυξη κοινών κριτηρίων και κατανόησης των νόμων και κανόνων θα βοηθήσουν την ορθότερη αντιμετώπιση και τοποθέτηση των ψυχικά ασθενών παραβατών στην καταλληλότερη δομή, βοηθώντας την αποσυμφόρηση των τμημάτων του Ψ.Ν.Α. και την αποασυλοποίηση γενικότερα.

Στην ημερίδα θα μιλήσουν εκπαιδευόμενοι που ανήκουν τόσο στο χώρο της Ψυχικής Υγείας όσο και και στον Δικαστικό/νομικό χώρο. Θα παρουσιασθούν απόψεις δικαστικών λειτουργών και ιατρών και θα καταβληθεί προσπάθεια να υπογραμμισθούν προβλήματα και δυνατές λύσεις μέσα από συζήτηση σχετικά με την προσωπική εμπειρία των εμπλεκομένων μερών στο θέμα αυτό.

Η ημερίδα γίνεται στο πλαίσιο εκπαιδευτικού προγράμματος του Ε.Π Υγεία-Πρόνοια 2000-2006, Άξονας προτεραιότητας 2: Ψυχική Υγεία -Μέτρο 2.4

Δείτε εδώ το πρόγραμμα της Ημερίδας

http://www.healthview.gr/sites/default/files/06_11_09_HMERIDA.pdf