Ηθοποιός σημαίνει (κομμένο) φως!

[mad cow]

Δεκάδες ομάδες νέων αγωνίζονται μέσα στην ανασφάλεια και τις αντιξοότητες για μια θέση στον ήλιο και στο πληθωριστικό θεατρικό τοπίο της Ελλάδας

Δεκάδες θίασοι. Εκατοντάδες παραστάσεις. Ο πληθωρισμός στο ελληνικό θέατρο έχει χτυπήσει κόκκινο. Εδώ και αρκετά χρόνια. Αλλά κάθε χρονιά το σύμπτωμα παρουσιάζεται όλο και πιο έντονο.

Και, βέβαια, μέσα στον αριθμό των θιάσων, οι νεανικοί είναι που κυριαρχούν: σε μπαρ και σε αποθήκες, σε ανώγια και κατώγια, σε εγκαταλειμμένα κτίρια, πρόχειρα διαμορφωμένα, και σε θέατρα πιο οργανωμένα- μέσα στο χειμώνα ως Δεύτερες ή Τρίτες Σκηνές ή την περίοδο μετά το Πάσχα και μέχρι τέλος Ιουνίου-, σε αίθουσες ειδικευμένες πια στη φιλοξενία νεανικών θιάσων για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων. Ενώ και τα Φεστιβάλ με θέμα και άξονα τους θιάσους νέων, επίσης πολλαπλασιάζονται. Πώς εξηγείται το φαινόμενο; Είναι οι δεκάδες δραματικές σχολές που ρίχνουν στην αγορά- και μπροστά στο φάσμα της ανεργίας- δεκάδες νέους ηθοποιούς; Για τους οποίους η ομάδα είναι η μόνη διέξοδος;

Κάποιοι βλέπουν με ανησυχία το φαινόμενο: πού θα πάει όλο αυτό; Μήπως ξεφουσκώσει και ξεσπάσει και στο θέατρο κρίση- συνδυασμένη μάλιστα με την γενικότερη οικονομική κρίση; Άλλοι, πάλι, είναι της άποψης «αφήστε όλα τα λουλούδια να ανθίσουν». Και χαίρονται με τη δυναμική του ελληνικού θεάτρου. Στο μεταξύ το κοινό δείχνει να ακολουθεί. Όσες φορές φέτος πήγα σε παραστάσεις νέων μία μόνο φορά έπεσα σε ματαίωση. Όλο και κάποιοι θεατές βρίσκονταν εκεί.

Πώς όμως οι θίασοι αυτοί συντηρούνται; Όσο κι αν ε λαχιστοποιούν τα έξοδα, όσο κι αν οι ηθοποιοί τους συνήθως δεν πληρώνονται κανονικά, τα ενοίκια των αιθουσών, ακόμα και των εναλλακτικών, δεν είναι αμελητέα υπόθεσησυνήθως η εκμετάλλευση πάει σύννεφο. Πώς «επικοινωνούν» τις παραστάσεις τους; Αρκεί το «στόμα με στόμα» σήμερα; Και πιο είναι το μέλλον τους; Σε τι ελπίζουν; Να έρθει κάποια στιγμή η επιχορήγηση από το υπουργείο Πολιτισμού; Και μήπως το ανέβασμα μιας παράστασης σήμερα έχει γίνει μια υπόθεση που ξεκινάει και διεκπεραιώνεται εύκολα και αβασάνιστα;

«Συμφωνώ. Με πολλούς συμβαίνει αυτό. Όταν όμως κάθε χρόνο βγαίνουν από τις δραματικές σχολές δεν ξέρω πόσοι ηθοποιοί, τι να κάνουν; Κατά τη γνώμη μου καλά κάνουν και δημιουργούν τις ομάδες αυτές. Από το να είναι αδρανείς...». Ο Δημήτρης Μπίτος, απόφοιτος της δραματικής του «Θεάτρου Τέχνης» έχει ιδρύσει με την Ειρήνη Δράκου την ομάδα «Ασίπκα» («Λάθος») το 2007. Έχουν κάνει τρεις παραστάσεις- η πιο πρόσφατη, το «Είμαι αίμα» του Γιαν Φαμπρ στη Σκηνή «Μικρή Χώρα» του «Χώρα». Είναι τα παιδιά που έκαναν στην αρχή της σεζόν το «Τρίπτυχο» του Χάινερ Μίλερ στις τουαλέτες του «Βios».

Ο Γιάννης Ο (Οικονομίδης), απόφοιτος της Δραματικής Σχολής Αθηνών του Γιώργου Θεοδοσιάδη, είναι παλαιότερος: ίδρυσε την ομάδα «Splish Splash» το 2003 με την χορεύτρια Αμαλία Καραλανίδου. Κινούνται κάπως ιδιότυπα- στο χώρο της παντομίμας- και έχουν έξι παραστάσεις στο ενεργητικό τους με πιο πρόσφατη τη φετινή «ScarΜface» στον «Φούρνο».

«Ο βασικός λόγος που κάναμε την ομάδα ήταν πως δεν βρίσκαμε ευχαρίστηση από αυτό που είχαμε διαλέξει να κάνουμε, το θέατρο, ενώ κάναμε τόσες θυσίες για να το ακολουθήσουμε», λέει. «Συμφωνώ πως στο χώρο των ομάδων, μερικές φορές, τα πράγματα γίνονται χωρίς πολύ βάσανο. Γι΄ αυτό ίσως η διάρκεια ζωής πολλών από αυτές είναι ένα - δύο χρόνια και μετά τέλος».

«Τίποτα δεν περιμένουμε»

Τι περιμένουν τα παιδιά αυτά; Τι πιστεύουν; Σε τι ελπίζουν; Στην επιχορήγηση; Ή να περάσουν «με τρόπο» στο «mainstream» θέατρο;

Γιάννης Ο: «Ελπίζουμε, κάποια στιγμή, να μην έχουμε ανάγκη ούτε από επιχορήγηση ούτε από κανέναν. Μόνο να αρέσουν στον κόσμο οι παραστάσεις μας και να κάνουμε εισιτήρια. Να μπορούμε να επιβιώνουμε και να ζούμε αξιοπρεπώς κάνοντας αυτό που μας αρέσει».

Γιολάντα Μαρκοπούλου: «Τίποτα δεν περιμένουμε. Αν το υπουργείο μας δώσει επιχορήγηση έχει καλώς. Αλλά αυτό ούτε θα μας σώσει ούτε θα μας λύσει τα χέρια. Πιστεύω στους ανθρώπους που θα θελήσουν να δουν τη δουλειά μας και πιθανόν να της δώσουν παράταση. Το θέατρο πρέπει να ζει από το κοινό και όχι από τις επιχορηγήσεις. Ούτε πιστεύω πως επιδιώκουμε να βρεθούμε στο ΄mainstream΄. Αν θα το θέλαμε θα το είχαμε ήδη κάνει».

Δημήτρης Μπίτος:

«Έχω κάνει προσπάθειες και για επιχορήγηση και για χορηγίες, τίποτα δεν έχει κάτσει. Λέω όμως:

΄Και γιατί να κάτσει;

Ποιος είμαι; Και τι έχω κάνει;΄. Ελπίζω μόνο κάποια στιγμή να δημιουργηθεί μία στέγη όπου να μπορούμε να κάνουμε πρόβες και να δείχνουμε τη δουλειά μας. Και σε μία επιχορήγηση. Για να πληρώσουμε τουλάχιστον το ενοίκιο».

«Σημασία έχει να πιστεύεις»

Ο πληθωρισμός στο χώρο του θεάτρου δεν τους φόβισε όταν ξεκίνησαν;

Δημήτρης Μπίτος: «Το σκέφτηκα όταν ξεκίνησα να βάζω χρήματα από την τσέπη μου: ΄δεν με ξέρει κανείς, δεν ξέρω κανέναν, πού πάω; ΄... Αν δεν πιστεύεις ότι έχεις κάτι να πεις ή δεν τολμάς, είναι λογικό να χαθείς στο πλήθος. Αν πιστεύεις, και πάλι μπορεί να χαθείς αλλά η πίστη σε κάνει να προχωρείς. Και ελπίζεις πως κάποιος, κάποια στιγμή, κάτι μπορεί να αναγνωρίσει. Προς το παρόν για να κάνω μία παράσταση ή θα ξενοικιάσω το σπίτι μου ή θα πουλήσω το αυτοκίνητο ή θα πηγαίνω να κάνω ντους σε φίλους γιατί μου έχουν κόψει νερό και ρεύμα...Αλλά αυτό είναι επιλογή μου».

Γιάννης Ο: «Δεν το σκεφτήκαμε. Ούτε μας φόβισε. Με την έννοια ότι εφόσον αυτό που θα κάναμε θα μας ευχαριστούσε ας μην είχε οικονομικό αντίκρισμα. Άξιζε τον κόπο. Κι ας υπάρχει ανταγωνισμός». Το οικονομικό πάτημα των «Splish Splash» είναι το πρακτορείο ΠΡΟΠΟ που διατηρεί ο Γιάννης Ο και από το οποίο ζει και οι διαφημίσεις που κάνει. «Κάθε χρόνο, συνήθως, κάνω μία διαφήμιση στην τηλεόραση- είναι ένα ποσό 1500 με 3000 ευρώ. Αυτά είναι τα έσοδά μας και ό,τι μαζεύω μέσα στο χρόνο».

Το «Συνεργείο» δεν είναι ακριβώς ομάδα. Είναι το όνομα του χώρου που φιλοξένησε το 2007 την παράσταση της Γιολάντας Μαρκοπούλου, η οποία σπούδασε θέατρο στη Βοστώνη και στη συνέχεια δούλεψε ως βοηθός του Μιχάλη Κακογιάννη και του Στάθη Λιβαθινού, και των συνεργατών της με το έργο «Τejas Verdes» του Φερμίν Καμπάλ. «Από το έργο ξεκινήσαμε. Σκέφτηκα πως πρέπει να ανεβεί σ΄ ένα χώρο που δεν είναι θέατρο και να τον φτιάξουμε εμείς».

Νέα παράσταση φέτος- «Νεκροί ταξιδιώτες» σε κείμενα Παπαδιαμάντη και Μάρκες-, καινούργιος χώρος αλλά το όνομα «Συνεργείο» επανήλθε παραμένοντας ως κρίκος συνδετικός. «Πιστεύουμε στην ομάδα», λέει, «με την έννοια όχι της νομικής σύνδεσης αλλά του τρόπου δουλειάς όπου ο καθένας μας διατηρεί την ανεξαρτησία του- αν θέλει είναι μέρος της διαδικασίας αυτής, αν δεν θέλει δεν είναι».

Ναι, σκέφτεται ότι βγαίνουν σε μία πληθωριστική θεατρική αγορά. «Αλλά δε μας φοβίζει επειδή πιστεύουμε αυτό που κάνουμε και επειδή επιθυμία μας είναι να είμαστε ανεξάρτητοι- να μην έχουμε να δώσουμε σε κανέναν αναφορά τι κάνουμε ή πώς το κάνουμε Και θέλουμε να προσελκύσουμε τον κόσμο να ΄ρθει να μας δει. Δεν το βρίσκω αρνητικό να υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που θέλουν να εκφραστούν μέσα από το θέατρο».

Καυτά ενοίκια

Το θέμα στέγη και ενοίκιο είναι ίσως το πιο καυτό για τις νεανικές ομάδες. «Πρέπει να δώσεις 350 και 400 ευρώ για κάθε παράσταση. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να έχεις σαράντα εισιτήρια κάθε βράδυ για να μπορείς μετά να φας ένα σάντουιτς.

Ψάχνουμε εναλλακτικούς χώρους αλλά και πάλι δεν βγαίνει. Για να βγει το ενοίκιο και να πάρουν και κάτι οι ηθοποιοί πρέπει η παράσταση να πάει πολύ καλά. Αλλά σε ένα χώρο με είκοσι θέσεις όπως ήταν οι τουαλέτες στο “Βios” πόσο, καλά να πάει; Παίζαμε τρεις μήνες και έχασα 1.700 ευρώ» λέει ο Δημήτρης Μπίτος.