«ΤΑΞΙΣΥΝΕΙΔΗΣΙΑ»

[V for Vendetta]

«ΤΑΞΙΣΥΝΕΙΔΗΣΙΑ»

Ελληνες ριζοσπάστες προλετάριοι στις ΗΠΑ

Ενα ντοκιμαντέρ φωτίζει μια, εν πολλοίς άγνωστη, πτυχή του ελληνικού μεταναστευτικού κύματος στις ΗΠΑ, αναδεικνύοντας, ταυτόχρονα, ένα κεφάλαιο του ελληνικού ταξικού εργατικού κινήματος

Η ενεργός συμμετοχή των Ελλήνων μεταναστών στο κομμουνιστικό - εργατικό κίνημα των ΗΠΑ, αν και δεν είναι άγνωστη, σίγουρα όμως απέχει πολύ από το να έχει ερευνηθεί σε βάθος. Γι' αυτό και είναι πάντα ευπρόσδεκτη κάθε απόπειρα να προσθέσει μία «σελίδα» σε αυτό το σημαντικό κεφάλαιο του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος. Μια τέτοια απόπειρα αποτελεί το ντοκιμαντέρ «Ταξισυνειδησία: Η άγνωστη ιστορία του ελληνοαμερικανικού ριζοσπαστισμού» (64') σε σκηνοθεσία του Κώστα Βάκκα, σενάριο και ιστορική έρευνα του Κωστή Καρπόζηλου, που θα προβάλλεται από 18 Απρίλη στους κινηματογράφους σε διανομή της «New Star».

Η ταινία φέρνει στο προσκήνιο ακριβώς εκείνο το τμήμα του ελληνικού μεταναστευτικού «κύματος» που συνδέθηκε με το ριζοσπαστικό, ταξικό εργατικό κίνημα των ΗΠΑ, σε μια χρονική διαδρομή από τις αρχές του 20ού αιώνα έως τα χρόνια των μακαρθικών διώξεων. Κείμενα, γράμματα, τραγούδια, εφημερίδες, φωτογραφίες, αλλά και μοναδικό αρχειακό υλικό από κινηματογραφικές καταγραφές του αμερικάνικου εργατικού κινήματος ανασυνθέτουν τη διαδρομή των μεταναστών εργατών στα μονοπάτια της «ταξισυνειδησίας», της ταξικής συνείδησης, στη γλώσσα των ελληνοαμερικανών. Προσωπικές αφηγήσεις και συνεντεύξεις μεταφέρουν την ατμόσφαιρα της Μεγάλης Υφεσης του 1929, τη δράση των εργατικών ενώσεων, την παρουσία των μεταναστών στα χαρακώματα του Ισπανικού Εμφυλίου, τις πολιτικές διώξεις του Μακαρθισμού και τις απελάσεις των πρωταγωνιστών. Η άγνωστη ιστορία του ελληνοαμερικανικού εργατικού ριζοσπαστισμού συνδέεται αντικειμενικά με τις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις στις ΗΠΑ και αναδεικνύει την ιστορία των μεταναστών που έζησαν στον αντίποδα του «αμερικανικού ονείρου» της επιχειρηματικής επιτυχίας και του αστικού πολιτικού συστήματος.

Ματωμένη πορεία

Σύμφωνα με τα συνοδευτικά κείμενα της ταινίας, η εποχή της μαζικής μετανάστευσης προς τις ΗΠΑ από τα Βαλκάνια «τροποποιεί τη σύνθεση της εργατικής τάξης στις Ηνωμένες Πολιτείες, διαπλέκεται με την εκβιομηχάνιση και την αστικοποίηση, την ανάδυση των Ηνωμένων Πολιτειών στην ατμομηχανή του καπιταλιστικού κόσμου». Το 1917 στο Σινσινάτι κυκλοφορεί η «Οργάνωσις», η πρώτη ελληνόγλωσση εφημερίδα με σοσιαλιστικό προσανατολισμό. Την ίδια περίοδο πυκνώνουν οι μεταφράσεις σοσιαλιστικών έργων, ενώ η επιρροή της Επανάστασης του Οχτώβρη του 1917 ενισχύει τις ριζοσπαστικές τάσεις, τις εκδόσεις που προσβλέπουν στο παράδειγμα των μπολσεβίκων για την κοινωνική χειραφέτηση. Το 1917 στη Νέα Υόρκη εκδίδεται η «Φωνή του Εργάτου» (1917 - 1923) που εγκαινιάζει μία μακρά παράδοση ελληνόγλωσσων εκδόσεων του αμερικανικού κομμουνιστικού κινήματος, η οποία τερματίστηκε στα χρόνια του Μακαρθισμού. Το 1923 θα μετονομαστεί σε «Εμπρός», ενώ από το 1940 μετονομάστηκε σε «Ελληνοαμερικανικόν Βήμα», η έκδοση του οποίου σταμάτησε οριστικά το 1959.

Πληθαίνουν οι μεταφρασμένες εκλαϊκευτικές εκδόσεις, ενώ εμφανίζονται οι Ελληνικοί Εργατικοί Εκπαιδευτικοί Σύνδεσμοι, με πιο διάσημο τον «Σπάρτακο» της Νέας Υόρκης. Το 1925 μία πολύμηνη απεργία στα «ελληνικά» εργαστήρια κατεργασίας γούνας στη Νέα Υόρκη οδηγεί στην ίδρυση του «Greek Fur Workers Local 70» και της αντίστοιχης ελληνικής εργοδοτικής ένωσης. Το 1930 στη Νέα Υόρκη ο ελληνοαμερικανός εργάτης Στηβ Κατόβης δολοφονήθηκε από έναν αστυνομικό. Στη γενική απεργία του 1934 στο Σαν Φραντσίσκο θα δολοφονηθούν δύο εργάτες εκ των οποίων ο ένας είναι ο Νίκος Κουντουράκης.

Το αντιφασιστικό κίνημα της 10ετίας του '30 θα οδηγήσει στην αλληλεγγύη προς την Εθνική Αντίσταση του ελληνικού λαού: Οργανώσεις αρωγής προς τον ελληνικό λαό, έκδοση ενημερωτικού υλικού, μετάφραση κειμένων για το ρόλο του ΕΑΜ, παρουσία Ελληνοαμερικανών στις αποστολές στην κατεχόμενη Ελλάδα, δράση των ναυτεργατικών οργανώσεων. Αλλωστε, η θρυλική ΟΕΝΟ, Ομοσπονδία Ελληνικών Ναυτεργατικών Οργανώσεων, ιδρύθηκε το Μάρτη του 1943 και έδρευε στη Νέα Υόρκη. Για την ιστορία να θυμίσουμε ότι ο Ντάσιελ Χάμετ, ο «γενάρχης» της αμερικάνικης αστυνομικής λογοτεχνίας και μέλος του ΚΚ ΗΠΑ από το 1937 εκλέγεται το 1946 πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτικών Δικαιωμάτων της Νέας Υόρκης. Ανάμεσα στις υποθέσεις που ανέλαβε η Επιτροπή, ήταν η αποφυλάκιση μ' εγγύηση των διωκόμενων αγωνιστών. Μια απ' τις υποθέσεις αυτές ήταν η αποφυλάκιση δεκαέξι στελεχών της ΟΕΝΟ, που κρατούνταν το Νοέμβρη του 1949 στο νησί Ελις έξω απ' τη Ν. Υόρκη.

Συντελεστές: Μοντάζ: Νώντας Σκαρπέλης, Διεύθυνση Παραγωγής: Φρόσω Τσούκα, Παραγωγή: Μη κερδοσκοπική Εταιρεία «Αποστόλης Μπερδεμπές».

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

[V for Vendetta]

ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΚΚΑΣ

Ταξισυνειδησία

Η άγνωστη ιστορία του ελληνοαμερικανικού ριζοσπαστισμού

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το σπάνιας θεματικής ιστορικό ντοκιμαντέρ που ακούει στον - άγνωστης γλωσσοπλαστικής πατρότητας - τίτλο «ΤΑΞΙΣΥΝΕΙΔΗΣΙΑ» (μετάφραση της αγγλικής έννοιας «working class consciousness»). Το μοναδικό αυτό ντοκιμαντέρ, αποτέλεσμα συλλογικής δουλειάς, σκηνοθετήθηκε από τον Κώστα Βάκκα. Πρόκειται για την εναλλακτική αφήγηση της ιστορίας του ελληνοαμερικανικού ριζοσπαστισμού που αρχίζει με τα πρώτα κύματα της εργατικής μετανάστευσης των αρχών του 1900 και φθάνει ως τα μεταπολεμικά χρόνια του μακαρθικού κυνηγιού μαγισσών.

Η ταινία στηρίζεται σε επιστημονικά τεκμηριωμένες έρευνες του μεταδιδακτορικού ερευνητή και ιστορικού στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης, Κωστή Καρπόζηλου, ιδιαίτερα στη διδακτορική του διατριβή με θέμα «Ελληνοαμερικανοί εργάτες, κομμουνιστικό κίνημα και συνδικάτα (1900-1950). Αναζητώντας τον εργατικό εξαμερικανισμό την εποχή της Μεγάλης Υφεσης».

Αριστη η οργάνωση του πλούσιου και πρωτόγνωρου για μας υλικού - κείμενα από γράμματα κι εφημερίδες, φωτογραφίες, τραγούδια, μαρτυρίες σύγχρονων Ελληνοαμερικανών, κινηματογραφημένες στιγμές από το αμερικάνικο εργατικό κίνημα - χτίζεται γύρω από τον «κορμό» που συνιστά ο ιστορικός Κ. Καρπόζηλος που αλφαδιάζει χρονολογικά τη διαδρομή και το ρυθμό της αφήγησης και ανασυνθέτει την πορεία πάνω στα ίχνη της ταξικής εργατικής συνείδησης, της ταξισυνειδησίας». Το ντοκιμαντέρ αφηγείται κατά βάση τη διαδρομή του ελληνικού μεταναστευτικού ριζοσπαστισμού στην Αμερική, από τις αρχές του 20ού αιώνα - με τη δράση μικρών σοσιαλιστικών οργανώσεων με ομφάλιο λώρο την Ελλάδα και τις εκεί πολιτικές εξελίξεις για να απογαλακτιστεί με τον καιρό από τη μητρόπολη, να πολλαπλασιάσει τις οργανώσεις σε πολλές αμερικάνικες πόλεις και να στήσει σημαντική δραστηριότητα έκδοσης πολιτικών εντύπων... Η αφήγηση κορυφώνεται την περίοδο της κρίσης και της ύφεσης, περίοδος που συνήθως προκαλεί φθορές σε παγιωμένες αντιλήψεις και ωθεί συνεχώς προς νέες ριζοσπαστικές αναζητήσεις και συνεχίζει ως τα μέσα της δεκαετίας του '50, τα μαύρα χρόνια του μακαρθισμού... Περισσότερο όμως από τον μακαρθισμό ήταν η επανεμφάνιση μιας ανασυγκροτημένης εκδοχής του «αμερικανικού ονείρου» και η ικανότητά του να μπορεί να ενσωματώνει τους ξεχασμένους του χτες που ουσιαστικά σήμανε το τέλος της μακράς παράδοσης του εργατικού ριζοσπαστισμού.

Ντοκιμαντέρ ζωντανό, με ζωτικό ενδιαφέρον η «ΤΑΞΙΣΥΝΕΙΔΗΣΙΑ» αποκαλύπτει πτυχές της ιστορίας του αμερικάνικου εργατικού κινήματος που τελούν υπό πλήρη σιωπή και συσκότιση και ανοίγει διάπλατα το δρόμο της έρευνας και της εμβάθυνσης στο συναρπαστικά ενδιαφέρον αυτό θέμα που για την αμερικάνικη κινηματογραφική βιομηχανία είναι καθώς φαίνεται προ πολλού «πεθαμένο και θαμμένο». Μην το χάσετε!!!

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ