[ΤΑΙΝΙΟΚΡΙΤΙΚΗ] Εν Ψυχρώ

[Remy Fincher]

"Redacted"

Του Μπράιαν ΝτεΠάλμα

Με τους Πάτρικ Κάρολ, Ρομπ Ντιβέινυ, Ίζυ Ντίαζ, Τάι Τζόουνς, Ντάνιελ Στούαρτ Σέρμαν, Μάικ Φιγκερόα κ.α.

Το χρονικό του βιασμού και της σφαγής ενός δεκαπεντάχρονου Ιρακινού κοριτσιού και της οικογένειάς του, από μια ομάδα αμερικανών στρατιωτών μέσα από τη ματιά άμεσα και έμμεσα εμπλεκομένων. Βασισμένο σε αληθινό γεγονός.

redact [ridAkt]: ρ. επιμελούμαι ή συντάσσω για έκδοση # διατυπώνω με ορθούς όρους

"Το πρώτο θύμα του πολέμου είναι η αλήθεια" σπεύδει να μας πληροφορήσει με ιδιαίτερο στόμφο και αυτοπεποίθηση ένας από τους νεαρούς στρατιώτες με την έναρξη της ταινίας. Σχόλιο του άλλοτε wunderkind των 70s (μαζί με τους Σκορσέζε, Λούκας, Κόππολα, Σπήλμπεργκ και δε συμμαζεύεται) για το πως παρουσιάζεται η συνεχιζόμενη πληγή της Αμερικής που λέγεται πόλεμος στο Ιράκ από τα μέσα ενημέρωσης των ΗΠΑ, με άλλα λόγια για τη "διατύπωση της πραγματικότητας με (πολιτικά) ορθούς όρους". Από το σημείο όμως αυτό και πέρα μέχρι το φορτισμένο, πύρηνο φινάλε, ο Ντε Πάλμα θα παραμερίσει πρόσκαιρα τα μεγάλα λόγια και θα αφήσει την κάμερα/ τις κάμερες να μιλήσουν για λογαριασμό του.

Οι ήρωες του φιλμ, τουλάχιστον οι 2 που θα μας απασχολήσουν κυρίως, είναι ως προς τη συμπεριφορά, τη νοοτροπία και τη ψυχοσύνθεσή τους ακριβώς όπως ο εκτός US κόσμος έχει σκιαγραφήσει στο μυαλό του τη συντριπτική πλειοψηφία των αμερικανών στρατιωτών. Καυλωμένοι, ανάγωγοι, ανάλγητοι, ασεβείς αλήτες, χυδαίοι τραμπούκοι που στα 6 τους ξεκίνησαν να βασανίζουν γάτες και στα 26 τους να ληστεύουν και να ξυλοφορτώνουν γριες. Η απύθμενη βλακεία τους ξεμπροστιάζεται τραγελαφικά τη στιγμή που προσπαθούν να εκφραστούν κάπως πιο εξευγενισμένα. Είναι ΚΡΕΤΙΝΟΙ με όλη τη σημασία της λέξεως, έχουν δε λόγο γι' αυτό, αρκετά κλισέ, μα αρκετά υπαρκτό και αναμφισβήτητα υπολογίσιμο: γεννήθηκαν σε ένα τρομακτικά δυσλειτουργικό περιβάλλον, γαλουχήθηκαν με τα όπλα, το ξύλο και σα μοναδικό φραγμό το νόμο του ισχυρότερου. Κατά μια έννοια δε φέρουν ευθύνη οι ίδιοι για τις πράξεις τους, γιατί ήταν εξαρχής ανίκανοι να αντιληφθούν το πόσο φρικτές ήταν¨περισσότερα πρέπει να καταλογιστούν σε εκείνους που όχι μόνο εκμεταλλεύτηκαν τη εξαθλίωσή τους και δεν τους έδωσαν ούτε μια ευκαιρία να βγουν από το βούρκο, μα είχαν και τη φαεινή ιδέα να τους "αμολύσουν" στο Ιράκ, σερβίροντάς τους το δίλημμα "φυλακή ή μέτωπο". Να τώρα τα αποτελέσματα.

Ιδιαίτερη είναι και η παρουσία ενός άλλου "αντιπαθητικού" πρωταγωνιστή, του νεαρού Σάλαζαρ, επίδοξου ντοκιμαντερίστα και -Θεού θέλοντος- μετέπειτα κινηματογραφιστή, ο οποίος είναι αποφασισμένος να επιστρέψει στην πατρίδα έχοντας καταγράψει με την ερασιτεχνική του κάμερα την εποποϊία της διμοιρίας του, να συγκλονίσει τους συμπατριώτες του δείχνοντάς τους την "αλήθεια" και να κερδίσει και μια υποτροφία για τη σχολή κινηματογράφου. Νύξη του ΝτεΠάλμα για αυτούς που καπηλεύονται τις φρικαλεότητες του πολέμου για να προβοκάρουν ή για τη media obsessed εποχή μας; Οποία ειρωνεία για το πρώτο, καθώς με το "Redacted" κατηγορήθηκε ακριβώς γι' αυτό. Το δευτερο πάντως το βοήθησε να εφεύρει έναν ευφυή τρόπο για να αφηγηθεί την ιστορία του. Όσοι από μας είδαμε (και διασκεδάσαμε το δίχως άλλο) με το "Cloverfield", δεν μπορεί να μην αναρωτηθήκαμε, από ένα σημείο και μετά πώς η κάμερα συνεχίζει να καταγράφει. Εδώ ο δημιουργός ξεπερνά το κώλυμα, αναθέτοντας την κινηματογράφηση πότε στα χέρια του Σάλαζαρ, πότε σε κάμερες ασφαλείας, πότε σε κρυφές κάμερες που "φακελώνουν" τους στρατιώτες, πότε μέσα από το ρεπορτάζ ενός γαλλικού συνεργείου, πότε μέσα απο webcams μέχρι και το youtube συνθέτοντας έτσι ένα παζλ χωρίς να λείπει ούτε κομμάτι. Σε αφηγηματικό επίπεδο λοιπόν, το φιλμ παίρνει "Α" με τόνο.

Το "Redacted" είναι το άκρως αντίθετο της "Κοιλάδας του Ηλά". Αυτά που ο Χάγκις προσπάθησε να θίξει με σοβαρότητα, μετριοπάθεια, εγκράτεια και διακριτικότητα, ο ΝτεΠάλμα σε πιάνει από το αυτί και σου τα ξεφωνίζει με ντουντούκα. Οι Αμερικανοί πλην ελαχίστων εξαιρέσεων τον έκαναν βούκινο (για πολιτικούς λόγους). Οι Ευρωπαίοι τον τίμησαν με την Αργυρή Άρκτο (για πολιτικούς λόγους). Αμφότερες οι πλευρές είχαν ένα δίκιο: οι πρώτοι γιατί είναι κραυγαλέο, αδιάλλακτο, εκβιαστικό και λίγο, λίγο δημαγωγικό. Οι τελευταίοι πάλι, γιατί παρόλα αυτά, μοιάζει πολύ, πολύ αληθινό.