[ΤΑΙΝΙΟΚΡΙΤΙΚΗ] Η Άκρη του Ουρανού

[Ήρα]

Γερμανό-τουρκική ταινία σε σκηνοθεσία Φατίχ Ακίν , με τους: Νουργκούλ Γιεζιλτσάι, Μπακί Νταβράκ, Χάνα Σιγκούλα, Τουνσέι Κουρτίζ

Ο Νεζάτ, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Αμβούργου, αποδέχεται με βαριά καρδιά το γάμο του πατέρα του με τη Γέτερ, μια γοητευτική πόρνη. Όταν η τελευταία χάσει αναπάντεχα τη ζωή της, ο Νεζάτ θ' αναζητήσει την κόρη της Αϊτέν, μια πολιτική ακτιβίστρια την οποία καταζητεί η τουρκική αστυνομία.-απο Αθηνοραμα.

Σκέφτομαι εδώ και πολύ ώρα αν μια κριτική είναι πιο ¨ σωστή¨ αν μιλαει με κινηματογραφικά κριτήρια ή αν μια κριτική έχει το δικαίωμα να οδηγεί σε καταγραφή( απαίσια , μαθηματικοστατιστικιζουσα λέξη) συναισθημάτων .επειδή σε φοιτητικό φόρουμ είμαστε ,προσπαθώ κάθε φορά να ισορροπώ ανάμεσα στην αυστηρή κριτική και την ανάγκη να εκφράσω τα δευτερα , και η αλήθεια είναι ότι όταν κάποιο θέαμα δε με πολυτρελανε είναι πολύ πιο εύκολο να κριτικάρω , όταν όμως με μάγεψε , τότε μου έρχονται όλα τόσο σκόρπια που δυσκολεύονται σκέψεις , κυρίως συναισθήματα , η όλη εμπειρία να μπει σε μια σειρά.Έτσι γίνεται και με αυτήν την ταινια.

δεν είναι εύκολη ταινία , δε θα την πρότεινα σε Aleinοπληκτους και γοητευμένους με τέτοια άλλα συναφή οντα. μπορει μάλιστα κάποιος να την χαρακτήριζε και αργά κινούμενη ταινία , και η αλήθεια είναι ότι σε μια πρώτη ανάγνωση , η ταινία κινείται αργά , με την έννοια της δράσης , αλλά όχι γιατί το σενάριο δεν είναι ¨ γρήγορης καύσης¨ αλλά για δυο λόγους κατά την γνώμη μου. πρωτον έχουμε βομβαρδιστεί από μια τηλεοπτική νοοτροπία στις ταινίες-όλα σε ρυθμό fast forward- δράση , αλλαγές συναισθηματων. ακομη και οι κορυφώσεις των συναισθημάτων γίνονται με έναν χολιγουντιανό εκκωφαντικό θορυβο.οι ήρωες εκφράζονται μεγαλόφωνα , συχνά σερβίροντας έτοιμο το πώς πρέπει να νιώσει ο θεατής. Δεύτερον , η συγκεκριμένη ταινία είναι τόσο συμπυκνωμένη στα νοήματα , στα συναισθήματα , στα μηνύματα , που μόνον αργά θα μπορούσε να φαίνεται ότι κυλαει , έτσι ώστε να επεξεργαστείς το είναι της όταν θα έχει τελειώσει το φαίνεσθαι της.

Μηνύματα , νοήματα , επιμύθια πολλά . σίγουρα ο Φατιχ δεν ήθελε να κάνει μια ταινία που θα μας προβληματίσει , μια ταινία που θα μας συγκινήσει , ήθελε να κάνει μια ταινία που θα τα κάνει και τα δυο.δεν προλαβαίνεις να σχολιάσεις κάτι , και τσουπ σου πεταει κάτι άλλο.

πως νιώθουμε όταν οι γονείς μας δεν στέκονται στο βάθρο που τους έχουμε τοποθετήσει , όταν κάνουν και αυτοί βλακείες? Απογοητευόμαστε από την πράξη τους η από τον εαυτό μας που είχαμε πιστέψει ότι ήταν αλάνθαστοι, ότι θα ¨μας αγαπανε ακομη κι αν χρειαστει να τα βαλουν με τον θεο¨? Και τότε πως αντιδρούμε? Δείχνουμε την κατανόηση που εμείς τους απαιτούμε με το ελαφρυντικό της ανωριμότητας η τους καταδικάζουμε χωρίς καν το ελαφρυντικό του προτερου εντιμου βίου?

υπάρχει φιλία μεταξύ γυναικων?και μέχρι που μπορεί να φτάσει? Και ποια εσωτερικά ελλείμματα καλύπτει ο ένας με τον άλλον , τι αλληλοσυμπληρώνεται?

Τι σπρώχνει τον Νεζατ να αλλάξει την ζωή του, οι τύψεις ή οι ρίζες του , αυτό που η ψυχή του του υποδείκνυε αλλά η λογική του του έκρυβε? Πόση ορμή πρέπει να έχει μια αφορμή για να ξεσκεπάσει τις αιτίες και τις ανάγκες?

Όταν χάνουμε κάποιον που αγαπάμε ,οριστικά , επιβεβλημένα , όχι από επιλογή , μας λυτρώνει τι? Να έχουμε οδηγό τις επιθυμίες του , σχέδιο τα σχεδία του , να χαιρόμαστε με τις χάρες του?

Γιατί οι μαμάδες προστατεύουν με λάθος τρόπο ,( αν και δεν είμαι σε θέση να κρίνω καμία μαμά στον κόσμο γιατί είμαι έξω από τον χορό και μπορεί αυτά που γράφω να μη μου φαίνονται δικά μου μετά από δέκα-δεκαπέντε χρόνια ) μήπως γιατί αναγνωρίζουν στα βήματα των παιδιών τους τα δικά τους βήματα και σε μια αναμνηση του πόνου που κυριαρχεί όταν πατάς αγκάθια αντανακλαστικα θέλουν να προσπεράσει το λάθος μονοπάτι το τέκνο τους? Όμως κάνεις δεν έμαθε από την γνώση του αλλου , και αν έμαθε , μάλλον έμαθε τόσο επιφανειακά , που στη δεδομένη στιγμή του κίνδυνου έφαγε τα μούτρα του και τότε έμαθε.

Η ταινία έχει πολιτικές σαφείς αναφορες. μια νοοτροπία που μεγάλωσε με φανατικό πες πες, με έναν φανατισμο, σε οποιαδήποτε θρησκεία ,πολιτική και κοινωνική ιδεολογία , χόμπι , άθλημα, που καταντάει τους εγκεφάλους των ανθρώπων απλούς ενοίκους του σώματος και όχι ιδιοκτήτες, μπορεί να σταθεί πάνω από το πες πες και να μην κινηθεί από αυτό? Η ελευθερία των επιλογών του καθενός είναι πιο σημαντική από την υπακοή στην τυφλή πιστή? Όταν ένας πολιτικός κρατούμενος ζηταει άσυλο σε μια ευρωπαϊκή, πολιτισμένη χωρά , τι είναι πιο σημαντικό, η γραφειοκρατία ή το επιθυμητό , με φιλανθρωπινα κριτήρια ,όφελος? Και τελικά τι είναι πιο σημαντικό στο σύστημα ιεράρχησης μιας αγωνιστριας, η δράση ή η αγωνια για αποδοχή και αγάπη? Όταν κάποιος χάνει αυτό που τον τροφοδοτεί με δύναμη , μήπως βρίσκει ότι πλέον δεν υπάρχει νόημα στην αγανακτισμένη ηδονή της δράσης?

Φωτογραφικά? Η Τουρκιά είναι μια χωρα διπλά μας , τα τόπια της θυμίζουν τόσο Ελλάδα , πανέμορφη φωτογραφία , ειδυλλιακές φωτεινές περιοχές , από αυτές που η ηρεμία στο μάτι οδηγεί κατευθείαν σε μια εσωτερική ηρεμία στην σκέψη και την ψυχή, υπέροχα Κωνσταντινοπολιτικα στενοσόκακα.

Υπέροχη μουσική , μελαγχολικά ανατολίτικη.

Οι ηθοποιοί εξαιρετικοί , δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποιον , ο καθένας σαν να ήταν η ιδανική επιλογή για τον συγκεκριμένο ρόλο , στέκομαι λίγο παραπάνω στην Γερμανίδα κόρη γιατί αρκούσαν τα μάτια της για να νιώσεις το μέσα της ,και την μητέρα της γιατί μια φρασουλα του έργου-¨είστε η περισσότερο λυπημένη από όλους εδώ μέσα¨-νομίζω ότι περιέγραψε ακριβώς αυτό που εξέπεμπε κινηματογραφικά χωρις να οδυρεται φασαριοζικα .

Σκηνοθετικά? Όλα ήρεμα ,ακόμη και οι στιγμές του πόνου και της δράσης, όλα βουβά , κανένας περιττός θόρυβος και επεξήγηση .¨αγαπητοί μου θεατές ότι είναι μεγάλο εκπέμπεται και φτάνει σε εσάς με την σιωπή ¨ φαντάζομαι τον Φατίχ να σκεφτεται .θρήνος , ένταση για αντίδραση ,αγωνια , αγάπη , όλα μέσα στα μάτια των ηθοποιών που νομίζεις ότι με αυτά μιλανε , ότι ο λόγος δεν είναι ο κυριος της σκέψης αλλά ένα ακόμη εξάρτημα της .και έτσι ασμίλευτα , ακατέργαστα φτάνουν και στον θεατη. Και για αυτό συγκλονίζουν.

Πέφτει το τέλος και ενώ η θάλασσα κινείται κανενας θεατής δεν κινούνταν προς την έξοδο, ερχόταν αυτό σε τελεια αρμονία με την τελευταία σκέψη ότι ορισμένες φόρες η λύση , η λύτρωση ,η δικαιοσύνη , το ατομικό εσωτερικό και εξωτερικο καλό έρχονται και ας μην μας γίνει αυτό επίσημα γνωστοποιημενο και πιστοποιημένα αποδεδειγμένο. η μοίρα φέρνει βόλτες τις ζωές των ανθρώπων , τις κατευθύνει , τις οδηγεί σε ό,τι κρίνει πιο σωστό για τον καθένα και ας τους αφήνει στην πλάνη ότι είναι απούσα.

[ΣΑΜΠΟΤΑΖ]

Η άκρη του ουρανού.

Πράγματι αγαπητή Ήρα,δεν είναι μια ταινία για την οποία κάποιος θα μπορούσε να γράψει μαι αποστειρωμένη κριτική.

Είναι πολυσύνθετη,θίγει τόσα ζητήματα σε βάθος,την μετανάστευση,την πολική (αν-)ευ-αισθησία του κάθε ανθρώπου ή θεσμού,την γονεική αγάπη,τα βήματα κάθε ανθρώπου στην ανεξαρτησία του,την έννοια της πάλης για κάτι-πόσο μάλλον για τα ανθρώπινα δικαιώματα,το που μπορεί κάποιος να φτάσει για τον έρωτα μέσα σ'όλα,αλλά και κάποια συγκεκριμένα Τουρκικά ζητήματα όπως η φτώχεια και η αμορφωσία που πλήγει τους Κούρδους της Τουρκίας.

Δεν έχω να πω κάτι για τη ροή της ταινίας επίσης,διότι και το παραμικρό στοιχείο θα χαλούσε την πλοκή σε κάποιον που θέλει να το δει,λόγω του σφιχτού σεναρίου.

Η φωτογραφία αποζημιώνει αυτούς που δε συγκινούνται από απλά τις ιστορίες και το μέλος-αραβικίζον o.s.t,ταιριάζει με την όλη ταινία.Οι ηθοποιοί διαλεγμένοι ένας κι ένας,κλειδώνουν τους ρόλους,συμβάλλει βεβαίως τα μέγιστα η φιγούρα της Σίγκουλα(γερμανίδα μητέρα) στο δεύτερο μέρος-άλλοτε μούσα του Φασμπίντερ(τότε που ήταν ένα πανέμορφο ξανθό κορίτσι με κορμάρα,πράσινα μάτια και λάγνο βλέμμα).

Να επισημάνω μόνο δύο στοιχεία:

Το πρώτο έχει να κάνει με τη σκηνοθετική ροή του έργου:ΓΙΑΤΙ να γράφει στην αρχή κάθε κομματιού ποιός πεθαίνει??Όλη την ώρα που το έβλεπα αναρωτιόμουν 'τώρα θα πεθάνει,όχι-όχι,τώρα θα πεθάνει' και αυτό το άγχος δε μ'άφηνε να παρακολουθήσω την υπόλοιπη πλοκή..Αν ξέρεις το τέλος ίσως είσαι απ'την αρχή απογοητευμένος και μειώνεται το ενδιαφέρον.

Το δεύτερο έχει να κάνει με το περιεχόμενο της ταινίας :

Ειλικρινά,στην όλη υπόθεση με το Άσυλο και με τη ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ που υπάρχει μας έπεσαν τα μαλλιά ομαδικώς!!Τι ΗΛΙΘΙΑ δικαιολογία είναι αυτή!!

Με την ίδια λογική,αν πχ κάποιος Έλληνας διώκεται στην Ελλάδα για κάποιον λόγο δεν μπορεί να ζητήσει άσυλο(!) στην Ε.Ε να υποστηρίξει τον εαυτό του εκεί.Πολύ περίεργο και εναντίον των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που η Ε.Ε πρεσβεύει κατά τη γνώμη μου.Δε ξέρω βέβαια,αλλά ήταν απ'τις πιο τραγικές στιγμές της ταινίας..

Και εδώ ταιριάζει να αναφέρω κάτι που δεν είναι γνωστό: Από τους μετανάστες που ζητάνε άσυλο στη ΔΙΚΗ ΜΑΣ χώρα,μόνο το 1-2% καταφέρνουν να το πάρουν..

[Ήρα]

Το πρώτο έχει να κάνει με τη σκηνοθετική ροή του έργου:ΓΙΑΤΙ να γράφει στην αρχή κάθε κομματιού ποιός πεθαίνει??Όλη την ώρα που το έβλεπα αναρωτιόμουν 'τώρα θα πεθάνει,όχι-όχι,τώρα θα πεθάνει' και αυτό το άγχος δε μ'άφηνε να παρακολουθήσω την υπόλοιπη πλοκή..Αν ξέρεις το τέλος ίσως είσαι απ'την αρχή απογοητευμένος και μειώνεται το ενδιαφέρον.

νομιζω , χωρις φυσικα να μπορουμε να μπουμε στο μυαλο του σκηνοθετη , οτι ο Φατιχ δεν ενδιαφεροταν τοσο για την πλοκη , λειτουργησε αντιστροφα απο αλλους σκηνοθετες που σερβιρουν τα γεγονοτα και περιμενουν απο το κοινο να αισθανθει , εχω την εντυπωση οτι η μαεστρια του ολη εγκειται ακριβως σε αυτο το ηδη γνωστο γεγονος που θα ακολουθησει, σου λεει κοιτα σε αυτο μερος της ταινιας αυτος θα πεθανει , ηδη σε κανει αισθανθεις ,και μετα τα γεγονοτα απλα ερχονται σαν μια λογικη αντιστροφη ακολουθια του αναγγελτηριου του , σε δευτερη μοιρα ομως , πρωτη του εννοια παραμενει το πως θα νιωσει ο θεατης.

αν μπορουσα να τον χαρακτηρισω μονο με μια λεξη , θα ελεγα οτι ειναι ο σκηνοθετης με την μαιευτικη μεθοδο- συναισθηματα που εχεις ηδη μεσα σου ,γνωριζοντας εκ των προτερων τα γεγονοτα ,στη συνεχεια παρευλανουν ενα ενα , και μαλιστα καθολου εξαναγκασμενα απο υπερβολικες δραματουργικες τεχνικες , ειτε των ηθοποιων ειτε του σεναριου.

καπως ετσι ερχεται και το τελος της ταινιας,αρχικα δεν νιωθεις οτι εκει τελειωνει , και ομως εκει επιλεγει να τελειωσει, σαν ο Φατιχ να οριζει το τελος οχι με τα γεγονοτα που θα ακολουθησουν μετα , αλλα με την γαληνη τις καρδιες τους.