Λαογραφικά...κι άλλα

[tik-tak]

Περι λαογραφίας

Στην παρούσα θεματική ενότητα,ας καταγράφουμε στοιχεία απο τη λαογραφία

του τόπου μας...παιχνίδια,τραγούδια και χορούς ,ήθη,έθιμα,δοξασίες,παραδόσεις,

παροιμίες, μύθους,αινίγματα,φορεσιές,λαϊκες τέχνες ...

...μνήμες και θύμησες...

Αυτά και πολλά άλλα, που σήμερα ειναι αντικείμενο μελέτης τμημάτων λαογραφίας παν/μιου

ή μέρος συλλογής λαογραφικών μουσείων,αποτελούσαν/ουν  στοιχεία της ψυχικής 

 και  κοινωνικής πλευράς  της ζωής των ανθρώπων στις πόλεις και τα χωριά  και διαμορφώσαν/νουν  το λαϊκο πολιτισμό του τόπου μας.

  

[tik-tak]

[...Ελληνική Λαογραφία

Πώς γεννήθηκε η Ελληνική Λαογραφία

Αφορμή για την εμφάνιση της Ελληνικής Λαογραφίας ως επιστήμης με τη συγκέντρωση στοιχείων σχετικών με τον ελληνικό λαϊκό πολιτισμό και τις ρίζες του έδωσε η ανθελληνική πολιτική ορισμένων Ευρωπαίων λογίων και ιδιαίτερα του Fallmerayer, ο οποίος αμφισβήτησε την εθνική συνέχεια των Ελλήνων με τη θεωρία του για τον πλήρη εκσλαβισμό και εξαλβανισμό τους.

Ο Fallmerayer ήταν καθηγητής της ιστορίας στο Μόναχο, όταν παρουσίασε την ανθελληνική του θεωρία στον πρόλογο του έργου του για την ιστορία της Πελοποννήσου. Επισκέφτηκε πολλές φορές την Ελλάδα για να "επαληθεύσει" επιτοπίως τις απόψεις του σχετικά με την καταγωγή των Ελλήνων και δούλεψε με εμπάθεια πάνω σ' αυτές δημοσιεύοντας ως το θάνατό του σχόλια και κριτικές για την υποστήριξή τους.

Στην ανθελληνική αυτή πρόκληση η απάντηση ήταν οι έντονες αντιδράσεις από Έλληνες λόγιους και φιλέλληνες. Η κατά μέτωπο επίθεση του Fallmerayer στον πολύπαθο ελληνικό λαό, που με σκληρούς αγώνες αποτίναξε τον τουρκικό ζυγό και ανέκτησε την ελευθερία του διατηρώντας την εθνική του συνείδηση, του δημιούργησε επικίνδυνα τραύματα. Η αντίδραση εκδηλώθηκε αμέσως από λόγιους και φιλέλληνες, που απάντησαν με την κατεργασία πολλών γλωσσικών ιστορικών και λαογραφικών στοιχείων. Ενδεικτικοί είναι οι κόποι επιφανών Ελλήνων και ξένων λογίων προς την κατεύθυνση αυτή, όπως του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου, του Σλοβένιου Kοpitar, του Σπυρίδωνα Λάμπρου, του Κωνσταντίνου Άμαντου, των Γερμανών Hοpf και Zinkeisen, του Παύλου Καρολίδη και άλλων.

Με συγγράμματά τους, που είδαν το φως της δημοσιότητας, οι λόγιοι αυτοί υποστήριξαν δυναμικά την αδιάσπαστη συνοχή του ελληνικού εθνικού βίου από τα αρχαία χρόνια ως τη σύγχρονή τους εποχή, συγκεντρώνοντας ενδείξεις, που πιστοποιούσαν την ομοιότητα των στοιχείων της εποχής τους με στοιχεία προγενέστερων εποχών, ακόμη και με άλλα που ανάγονται στους αρχαίους ελληνικούς χρόνους.

Για λόγους πατριωτικούς στην αρχή και καθαρά επιστημονικούς αργότερα η επίθεση του Fallmerayer αποτέλεσε πρόκληση στη συνείδηση την πνευματικά προικισμένων Ελλήνων και Φιλελλήνων, των οποίων το ενδιαφέρον για τον ελληνικό λαό και την εθνική του υπόσταση έφερε στο φως τα πρώτα λαογραφικά στοιχεία του ελληνικού έθνους.

Εκτός από τις εργασίες των λογίων, πολλά περιοδικά όπως τα γνωστά της εποχής, όπως η "Πανδώρα" και η "Χρυσαλλίς", δημοσίευσαν άφθονη λαογραφική ύλη, ενώ το Πανεπιστήμιο της Αθήνας προκήρυξε διαγωνισμό για τον σκοπό αυτό.

Νικόλαος Πολίτης: ο πατέρας της Ελληνικής Λαογραφίας

Εκείνη την εποχή έκανε την εμφάνισή του στο λαογραφικό χώρο ο Ν. Πολίτης και στα πλαίσια της υπεράσπισης του ελληνικού έθνους από τις αλύπητες ανθελληνικές βολές εργάστηκε με φιλότιμο εδραιώνοντας στην Ελλάδα την επιστήμη της Λαογραφίας.

Σημαντική φυσιογνωμία, μια από τις κορυφαίες μορφές της Ελληνικής Λαογραφίας, με συγγραφικά χαρίσματα και σπουδαία οργανωτική ικανότητα, ο Νικόλαος Πολίτης άρχισε από νωρίς το λαογραφικό του έργο με τη δημοσίευση σχετικών σχολίων σε περιοδικά της εποχής.

Το έργο του "Μελέτη επί του βίου των νεωτέρων Ελλήνων, Νεοελληνική Μυθολογία", που εξέδωσε σε δύο μέρη το 1871 και 1874 βραβεύτηκε από τους κριτές του Ροδοκανακείου Φιλολογικού Διαγωνίσματος, ενώ η αναγνώριση του κύρους του ως σημαντικού λαογράφου προήλθε από τα έργα του "Παροιμίες", "Εκλογές από τα τραγούδια του ελληνικού λαού" και τις σοφές του μελέτες, πολλές από τις οποίες περιέλαβε στα "Λαογραφικά Σύμμεικτα".

Ο Ν. Πολίτης υπήρξε καθηγητής της Ελληνικής Μυθολογίας και της Αρχαιολογίας από το 1890. Λίγα χρόνια αργότερα περιέλαβε και θέματα λαογραφικά στις πανεπιστημιακές του παραδόσεις. Ίδρυσε και οργάνωσε την "Ελληνική Λαογραφική Εταιρία" και το "Λαογραφικό Αρχείο", με σκοπό να συστηματοποιήσει τη μελέτη των εκδηλώσεων του λαϊκού βίου. Εξάλλου τα περιοδικά "Λαογραφία" και "Επετηρίς του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας" της Ακαδημίας Αθηνών, που είναι τα κυριότερα ελληνικά περιοδικά λαογραφικού περιεχομένου με διεθνή απήχηση, υπήρξαν αποκυήματα της δημιουργικής έμπνευσης του Ν. Πολίτη.

Ο Πολίτης ήταν εκείνος που πρότεινε στο Βυζαντινό τμήμα του 16ου Συνεδρίου των Ανατολιστών στην Αθήνα τη μελέτη της λαογραφίας του βυζαντινού κόσμου, όπου εντοπίζεται η απαρχή πολλών εκδηλώσεων της ζωής του ελληνικού λαού και διαπιστώνεται η εθνική του συνέχεια, πρόταση που έγινε αποδεκτή με ιδιαίτερο ενθουσιασμό και ξεκίνησε μια λαογραφική δραστηριότητα, που απέφερε σημαντικούς πνευματικούς καρπούς στη λαογραφική έρευνα.

Ο όρος "λαογραφία"

Στον Πολίτη αποδίδεται και η χρήση του όρου "λαογραφία", για να δηλωθεί η λαογραφική επιστήμη και μάλιστα στο περιοδικό "Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρίας" κατά το έτος 1884. Ο όρος ήταν γνωστός από τους αλεξανδρινούς χρόνους με την έννοια κεφαλικού φόρου για τον ανδρικό πληθυσμό της Αιγύπτου, που ήταν υποχρεωμένος να τον καταβάλλει από το 14ο έτος της ηλικίας του ως το 60ο ή 70ο. Όσοι υπάγονταν σ' αυτή την εισφορά ονομάζονταν "λαογραφόμενοι", ενώ όσοι ήταν υπεύθυνοι για την καταβολή της "λαογράφοι".

Ο Πολίτης έχοντας υπόψη του ότι λέξεις συνώνυμες των λέξεων "λαός" και "γράφων" είχαν ήδη χρησιμοποιηθεί για να δηλώσουν σχετικές με τη λαογραφία επιστήμες όπως λαογραφία, εθνογραφία χρησιμοποίησε τον όρο "λαογραφία" χωρίς δισταγμό, για να εκφράσει την επιστήμη που αντικείμενό της είναι ο λαός και οι εκδηλώσεις του.

Μάλιστα πρότεινε διάγραμμα των θεμάτων της λαογραφίας, που περιλαμβάνει τις κατηγορίες

α) μνημεία του λόγου και

β) κατά παράδοση πράξεις και ενέργειες, καλύπτοντας καθημερινές δραστηριότητες και στοιχεία της οικιακής ζωής, όπως τροφή, οικοσκευές, καλλωπισμός, έπιπλα με την ένταξή τους στη δεύτερη κατηγορία.

Οι συνεχιστές

Οι συνεχιστές του έργου του, στενοί συνεργάτες και μαθητές του, Στίλπων Κυριακίδης και Γ. Μέγας, έχοντας εντοπίσει την ατέλεια της αποσιώπησης του υλικού βίου στον ορισμό των δασκάλων τους πρότειναν τη διαίρεση της λαογραφικής ύλης στις

α) φυσικές

β) πνευματικές και

γ) κοινωνικές δραστηριότητες του ανθρώπου.

Εξάλλου οι μετέπειτα πανεπιστημιακοί δάσκαλοι (Γ.Κ. Σπυριδάκης, Στεφ. Ημέλλος) αναγνώρισαν τη σπουδαιότητα της μελέτης και της υλικής διάστασης ενός πολιτισμού επισημαίνοντας ότι η μελέτη αυτή δεν πρέπει να γίνεται σε βάρος της πνευματικής και κοινωνικής του διάστασης με κίνδυνο να θεωρηθεί ανεπαρκής. Επίσης η μελέτη των επιμέρους διαστάσεων του πολιτισμού επιβάλλεται να γίνεται από κοινού και όχι ξεχωριστά.

Ο επιστήμονας πρέπει στην εργασία του να προβάλλει την ουσιαστική γνώση της κοινής των εκδηλώσεων του πολιτισμού πηγής, που είναι η ψυχή του λαού. Όπως χαρακτηριστικά παρατηρεί ο Κυριακίδης, "όλες οι κατηγορίες είναι εκφάνσεις μιας ενιαίας ζωής και αδιάσπαστης ψυχής και γι' αυτό επιδρούν η μια στην άλλη, διασταυρώνονται και πολλές φορές συγχέονται".

Υλικός, πνευματικός και κοινωνικός βίος

Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις των λαογράφων πάνω στο θέμα της διάκρισης του λαϊκού βίου σε επιμέρους τομείς η πρώτη κατηγορία "υλικός βίος" περιλαμβάνει τις εκδηλώσεις που αναφέρονται στην υλική ζωή του ατόμου, θέματα οικισμού, έκτασης πληθυσμού, κλιματολογικούς, κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες, δημόσιους χώρους, την κατοικία και τα μέρη της, τους βοηθητικούς χώρους, τη διακόσμηση του σπιτιού, τα έπιπλα και τα σκεύη την ενδυμασία, την κόμμωση, τον καλλωπισμό, τις τροφές και τα ποτά, την ποιμενική ζωή, την ανάπτυξη της γεωργίας, της αλιείας, της μελισσοκομίας, το κυνήγι, τη λαϊκή βιοτεχνία και τα επαγγέλματα.

Στη δεύτερη κατηγορία "πνευματικός βίος" περιλαμβάνονται θέματα που έχουν σχέση με την πνευματική ανέλιξη του λαού, όπως λαϊκής πίστης και λατρείας που αναφέρονται στο Θεό ή ακόμη σε δαιμονικά, υπερφυσικά όντα ή τέλος στο χάρο. Ακόμη περιλαμβάνονται ζητήματα μαγείας, μαντείας, λαϊκής ιατρικής και λαϊκής φιλολογίας με ειδικά θέματα τη γλώσσα του λαού, τους μύθους, τα παραμύθια, τις ποικίλες παραδόσεις, τα τραγούδια, τα αινίγματα, τις ευχές, τις κατάρες, τα δημώδη βιβλία, τη λαϊκή τέχνη, και μουσική, τα μουσικά όργανα και τους χορούς και τέλος το θέατρο.

Στην τρίτη κατηγορία "κοινωνικός βίος" περιλαμβάνεται το σύνολο των ηθών και εθίμων στην ατομική και ομαδική ζωή του λαού, συγκεκριμένα οι σταθμοί στην ανθρώπινη ζωή (γέννηση, γάμος και θάνατος) και οι σχετικές εθιμοτυπικές διαδικασίες, τα έθιμα της οικιακής και οικογενειακής ζωής, η οργάνωση και ιεράρχηση της κοινωνίας σε τάξεις και η κοινωνική συμπεριφορά των μελών της, τα ήθη και έθιμα της θρησκευτικής ζωής και τέλος η απονομή του δικαίου.

Ιστορική, ψυχολογική και συγκριτική εξέταση

Για να επεξεργαστεί το σύνολο των στοιχείων που προαναφέρθηκαν η λαογραφική επιστήμη προβαίνει σε συγκέντρωση και διάδοση του σχετικού υλικού. Ακολουθεί η συστηματοποίησή του, έτσι ώστε να δοθεί μια ολοκληρωμένη εικόνα του λαϊκού πολιτισμού και τελικά γίνεται η προσεκτική, εξονυχιστική εξέταση του αντικειμένου σε επίπεδο ιστορικό, ψυχολογικό και συγκριτικό.

Η ιστορική εξέταση των διαθέσιμων στοιχείων επιτυγχάνει την ενότητά τους, που βοηθάει στην - χωρίς παρεκτροπή από την πραγματικότητα - ερμηνεία τους. Σαν τμήματα της ίδιας ενότητας τα στοιχεία αυτά αντιμετωπίζονται ως δυναμικά μέρη ενός όλου και διευκρινίζονται οι ρίζες τους και οι αιτίες ύπαρξής τους. Με τον τρόπο αυτό οι τυχόν αλλοιώσεις των στοιχείων από το πέρασμα του χρόνου δύναται να μην αποβαίνουν αρνητικές για την εξέταση του θέματος παραχαράζοντας την αντικειμενική σημασία των επιμέρους στοιχείων.

Κατά δεύτερο λόγο είναι δυνατό πολιτιστικά στοιχεία ενός λαού να έρχονται σε συνεχή επαφή με αντίστοιχα άλλων λαών και σ' αυτό συντελούν πολύ οι ιστορικές συγκυρίες, που επιβάλλουν τη συνδιαλλαγή μεταξύ των λαών σε συνθήκες πολέμου ή ακόμη και σε περιόδους ειρήνης με τη μορφή εμπορικών συναλλαγών. Η επικοινωνία αυτή μεταξύ των λαών είναι η αιτία της μεταβίβασης πολιτιστικών στοιχείων και υλικών αγαθών από το ένα μέρος στο άλλο. Η συγκριτική εξέταση επεξεργάζεται τα κοινά αυτά στοιχεία και ανακαλύπτει τους δρόμους διακίνησής τους και την προέλευση του καθενός από αυτά.

Η εξέταση των λαογραφικών δεδομένων θεωρείται ολοκληρωμένη, όταν εκτός από ιστορική και συγκριτική είναι και ψυχολογική. Σ' αυτή την περίπτωση ερμηνεύονται οι τυχόν ομοιότητες πολιτιστικών στοιχείων λαών που δεν ήρθαν σε επαφή μεταξύ τους κατά τη διάρκεια της ιστορίας τους. Σ' αυτή την περίπτωση εννοείται ότι η κατάλληλη μέθοδος είναι η εφαρμογή της ομαδικής ψυχολογίας, γιατί ο λαϊκός πολιτισμός έχει χαρακτήρα ομαδικό πάνω από όλα.

Χαρτογραφική μέθοδος

Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται σε μεγάλη έκταση για τη μελέτη λαογραφικών στοιχείων η λεγόμενη χαρτογραφική μέθοδος, η οποία βασίζεται στη δημιουργία χαρτών, όπου τα λαογραφικά στοιχεία υποδηλώνονται με διάφορα σύμβολα. Απαραίτητη για τη λαογραφική μελέτη ενός "Άτλαντα" είναι η ύπαρξη υπομνημάτων με διευκρινιστικά στοιχεία για τα εξεταζόμενα θέματα. Από πολλούς λαογράφους η χαρτογραφική μέθοδος έχει χαρακτηριστεί ως απαραίτητη για τη λαογραφική έρευνα, πηγή που εξαντλεί τη μελέτη κυρίως του υλικού βίου.

Θεμιτό για την επιστήμη της λαογραφίας είναι ωστόσο η σπουδή της να γίνεται με βάση τον συνδυασμό όλων των μεθόδων που προαναφέρθηκαν, για να είναι η λαογραφική εργασία πλήρης.

Σεβασμός στη λαϊκή παράδοση

Εξάλλου για να είναι έγκυρη η λαογραφική έρευνα πρέπει να σέβεται τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της λαϊκής δημιουργίας. Ο λαϊκός πολιτισμός έχει πρώτ' απ' όλα παραδοσιακό χαρακτήρα. Τα παραδοσιακά στοιχεία - καταξιωμένα με το πέρασμα του χρόνου στη συνείδηση του λαού - ανάγονται στο πολιτιστικό παρελθόν του και αποτελούν την παράδοσή του. Ο χρόνος εμφάνισής των στοιχείων αυτών στο παρελθόν δεν είναι καθορισμένος, αλλά εκτείνεται από τα πρώτα ιστορικά χρόνια του λαού ως την εγγύτατη στο παρόν ιστορική πραγματικότητα. Παραδοσιακά στοιχεία χαρακτηρίζονται ακόμη και πολιτιστικά στοιχεία του παρόντος με την προϋπόθεση ότι σχετίζονται με τα καταξιωμένα στοιχεία της παράδοσης και αποτελούν συνέχειά της.

Οι αντιδράσεις των κατώτερων λαϊκών τάξεων είναι περισσότερο αυθόρμητες και συνειρμικές παρά ορθολογιστικές. Ο λαός δεν αναζητάει την αιτιώδη σχέση στα πράγματα και φαινόμενα που παρατηρεί στο περιβάλλον του, αλλά τα ερμηνεύει αυθόρμητα χωρίς να το υποβάλλει στον έλεγχο της λογικής σκέψης. Η διανόησή του δεν επεξεργάζεται τα δεδομένα της χώρας του με τρόπο λογικό και αιτιώδη, αλλά προβάλλει κάποιο έντονο μυστικισμό σ' αυτά σε συνδυασμό με τη συνήθεια και το πνεύμα της συντήρησης, σαν ένα είδος άμυνας στα νεωτεριστικά ερεθίσματα του πλαισίου, μέσα στο οποίο κινείται και δημιουργεί. Έτσι ερμηνεύονται οι πολυάριθμες λαϊκές προλήψεις και δεισιδαιμονίες πάνω σε ζητήματα της καθημερινής ζωής και επιβάλλεται μια πολιτική προφύλαξης και προστασίας των ανθρώπων του λαού από τους εχθρικούς αυτούς μηχανισμούς.

Ομαδική σκέψη και λαϊκή μυθοπλασία

Η λαϊκή σκέψη είναι επίσης ομαδική. Οι εκδηλώσεις του λαϊκού πολιτισμού εκφράζουν το λαό στο σύνολό του ενώ δεν έχουν καμία σχέση με την ιδιωτική πρωτοβουλία και έμπνευση του ενός. Γι' αυτό και είναι εκδηλώσεις αποδεκτές από ένα ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο. Είναι ωστόσο δυνατόν η δημιουργικότητα ενός ατόμου να εκφράζει το σύνολο του λαού και να κυοφορεί τους πόθους, τα όνειρα και τις απαιτήσεις του. Σ' αυτή την περίπτωση ο δημιουργός δανείζει τον πνευματικό του καρπό στο λαϊκό πολιτισμό, που τον αφομοιώνει και τον μετατρέπει σε κοινό αγαθό, του οποίου ο εμπνευστής έχει ήδη λησμονηθεί.

Τέλος οι γνώσεις του λαού δεν επαρκούν για να διατυπώσουν μια ικανοποιητική εξήγηση των όσων τον περιβάλλουν, γι' αυτό οι ερμηνείες του ενέχουν πολλά μυθικά στοιχεία. Καθώς είναι άγνωστη στα λαϊκά στρώματα η έννοια της φυσικής αιτιότητας η φαντασία -πλούσια και δημιουργική - γίνεται ένα επαρκές υποκατάστατο, έτσι ώστε να αποδίδονται μυθικές αιτίες σε φαινόμενα της φύσης, αστρολογικά, καιρικά και άλλα. Η λαϊκή έμπνευση έχει για όλα τη δική της μυθοπλαστική εξήγηση.

Αντικείμενο της Ελληνικής Λαογραφίας

Σύμφωνα με το Διάγραμμα του Καθηγητή Μέγα, που έχει επικρατήσει, αντικείμενο της Ελληνικής Λαογραφίας στις τρεις αντίστοιχες ενότητες του λαϊκού βίου (υλικός, πνευματικός, κοινωνικός βίος) είναι κατά τη σχηματοποίηση του καθηγητή Στέφανου Ήμελλου:

Ι. Υλικός βίος

Α'. Κατοικία.

Οικισμός. Έκταση και πληθυσμός, θέση, παράγοντες που επέδρασαν στην εκλογή του χώρου και τη διαμόρφωσή του (εδαφολογικοί, κλιματολογικοί, ιστορικοί, κοινωνικοοικονομικοί, επαγγελματικοί, διάφοροι), τύπος (μονοκεντρικός, πολυκεντρικός, με γραμμικό κέντρο, κατά συστάδες), εσωτερική διάρθρωση (συνοικίες, ρυμοτομία, δημόσια κτήρια και θέση των, πλατεία, αγορά, καφενεία), επικοινωνία, ύδρευση, αποχέτευση, κατανομή πληθυσμού κ.ά., οχύρωση (ενδεχομένως), νεκροταφείο, μύλος, αγροικίες, μοναστήρια, οριοθέτηση (φυσικά όρια, τεχνικά όρια) επικοινωνία μέσα και έξω από τον οικισμό κ.ά.

Σπίτι. Κτίστες και τεχνίτες, αλλοίωση των παραδοσιακών μορφών του, εσωτερική διάρθρωση, οικοδομικά υλικά, οικοδομικά εργαλεία, οικοδομικές εργασίες, τοιχοδομία, μέρη σπιτιού (στέγη με τα είδη της: επίπεδη, επικλινής, θολωτή) θύρα, παράθυρα, τοίχοι, δάπεδο, οροφή, εστία, αυλή).

Βοηθητικοί χώροι. Μαγειρείο, φούρνος, πηγάδι, πατητήρι, κρύπτη, στάβλος, αχυρώνας, ορνιθώνας, αποχωρητήριο, πλυσταριό κ.ά.

Κυριότερες μορφές. Μονόσπιτο, διώροφο, πολυώροφο, στενομέτωπο, πλατυμέτωπο, καμαρόσπιτο, υπόσκαφο.

Έπιπλα και σκεύη. Κλίνη, διακόσμηση κλίνης, κλινοστρωμνή, κλινοσκεπάσματα, καθίσματα, σκεύη κουζίνας, άλλα σκεύη, είδη εξοπλισμού του σπιτιού.

Β'. Ενδυμασία, υπόδεση, κόμμωση, καλλωπισμός

Ενδυμασία ανδρική, γυναικεία, καθημερινή, επίσημη, καλύμματα κεφαλής, κόμμωση, βάψιμο, διατήρηση του χρώματος των μαλλιών, χτένισμα κ.ά.

Γ'. Τροφές και ποτά

Γεύματα (πρωινό, πρόγευμα, γεύμα μεσημβρινό, δείπνο), εθιμοτυπία γευμάτων, προσαρμογή της τροφής, βασικές τροφές (ψωμί, λάδι, όσπρια, κρέας κτ.λ.), τροφές του λαϊκού εορτολογίου, τροφές σε ειδικές περιπτώσεις της κοινωνικής ζωής, τροφές εγκύων, βρεφών, αρρώστων, συντήρηση τροφών, ποτά κ.ά.

Δ'. Ποιμενική ζωή

Ποιμενικές οικήσεις (ανθρωποκαλύβα, ποιμνιοστάσιο, μάντρα, τυροκομείο κ.ά.). Κούρος, απαγαλακτισμός, πολλαπλασιασμός, ασθένειες αιγοπροβάτων, ποιμενικά μουσικά όργανα, ονομασίες ζώων, σημάδια για να διακρίνονται, κουδούνια, όργανα και σκεύη της στάνης, προϊόντα κτηνοτροφίας, εχθροί του κοπαδιού, τυροκομία, οικογενειακή ζωή των βοσκών, τροφές, κοινωνική οργάνωση, συνήθειες και παιγνίδια των βοσκών, συνεταιρισμοί, συνεργασία, αλληλοβοήθεια, θρησκευτική ζωή των βοσκών κ.ά.

Ε'. Γεωργία

Καλλιέργεια δημητριακών Γεωργός και γεωργία, αγρός, όρια αγρού, όργωμα, εργαλεία οργώματος (άροτρο ξύλινο, σιδερένιο), βοηθητικά εργαλεία, όργωμα και σπορά, θερισμός, αλωνισμός, τα ζώα του γεωργού κ.ά.

Άλλες γεωργικές καλλιέργειες. Ελαιοκομία, αμπελουργία, καπνοκαλλιέργεια, βαμβακοκαλλιέργεια, δενδροκομία, κηπουρική, λινοκαλλιέργεια κ.ά.

Στ'. Αλιεία, σπογγαλιεία.

Ζ'. Κυνήγι.

Η'. Μελισσοκομία.

Δ'. Τεχνική, επαγγέλματα, λαϊκή βιοτεχνία

Ναυπηγική, αλεστική, εριουργία, υφαντική, πλεκτική, κεντητική, σηροτροφία, βαφική, κλειδοποιία, φανοποιεία, ραπτική, υποδηματοποιία, οικοδομική, λατομία- λιθογλυπτική, αγγειοπλαστική, κεραμική, καλαθοπλεκτική, σαρωθροποιία, ψαθοπλεκτική, σαγματοποιία, πεταλωτική, μαχαιροποιία, ακονιστική χρυσοχοία, ασημουργία, ασβεστοποιία, αλατοποιία, αλλαντοποιία, καρβουνοποιία, αμαξοποιία, βαρελοποιία, βυρσοδεψία, γουνοποιία, κηροποιία, σαπουνοποιία, υαλουργία, υλοτομία, ξυλουργική, ξυλογλυπτική, σιδηρουργική, λαϊκή ζωγραφική και άλλα επαγγέλματα και επαγγελματικές ασχολίες, κύρια ή δευτερεύοντα, εποχιακά ή όχι, πανελλήνια ή τοπικά, ανδρικά, γυναικεία ή παιδικά κ.ά., με στοιχεία λεπτομερή για τον επαγγελματία, το εργαστήριο, τα εργαλεία, τα υλικά, τον τρόπο της εργασίας, την κοινωνική του θέση, τον τρόπο της αμοιβής και με κάθε άλλο στοιχείο, που συνδέεται άμεσα ή έμμεσα, με οποιοδήποτε τρόπο με το επάγγελμα και τη ζωή του επαγγελματία.

ΙΙ. Πνευματικός βίος

Α'. Λαϊκή πίστη και λατρεία.

Θρησκευτικές και δεισιδαίμονες δοξασίες και ενέργειες που αναφέρονται στο Θεό, τον Χριστό, την Παναγία, τους αγίους, τους αγγέλους το διάβολο κλπ.

Πίστη και δοξασίες για τα δαιμονικά και άλλα υπερφυσικά όντα (φαντάσματα, νεράιδες, στοιχειά, δράκους, αράπηδες, λάμιες, στρίγγλες, ημέρες ασθένειες, καλικάντζαρους, ανασκελάδες, μοίρες κ.ά.) και τρόποι εξολοθρεύσεως της βλαπτικής των ενέργειας.

Δοξασίες για το Χάρο, το νεκρό, τη ψυχή, την τοπογραφία του Άδη κλπ.

Β'. Μαγεία

Αντιλήψεις για τους μάγους και τις μάγισσες, τα μαγικά βιβλία, τα σκεύη και τα όργανα της μαγικής τέχνης, μαγικές ενέργειες και πράξεις και σκοποί ασκήσεώς των, χρήση επωδών, εξορκισμών, καταδέσμων, φυλακτών κ.ά. Βασκανία, στοιχειώσεις οικοδομών ή θησαυρών.

Γ'. Μαντεία

Οιωνοσκοπία, ονειρομαντία, μετεωρομαντία (αστραπή, βροντή, κεραυνός), πυρομαντία, μολυβδομαντία, ωμοπλατοσκοπία, σπλαχνοσκοπία και κάθε είδος μαντείας φυσικής ή τεχνητής.

Δ'. Λαϊκή ιατρική

Δοξασίες για τις αιτίες και την προέλευση των ασθενειών, λαϊκοί γιατροί και γιάτρισσες, ιαματικά βοτάνια και βιβλία δημώδους θεραπευτικής (ιατροσόφια), φάρμακα και παρασκευή των, νόμοι και δόγματα θεραπευτικής (π.χ. θεραπεία κατά το όμοιο και ανάλογο), θεραπεία των επί μέρους παθήσεων, ειδική θεραπευτική, χειρουργική, κτηνιατρική.

Ε'. Λαϊκή φιλολογία.

Γλώσσα (ονόματα βαπτιστικά, οικογενειακά, τοπωνύμια, παρωνύμια, ονόματα ζώων, πλοίων, εργαλείων, σκευών, όπλων, συνθηματικές γλώσσες και άλλοι ποικίλοι τρόποι εκφράσεως).

Μύθοι, παραμύθια, ευτράπελες διηγήσεις.

Παραδόσεις (ιστορικές, μυθολογικές, θρησκευτικές, αιτιολογικές).

Τραγούδια πολύστιχα και δίστιχα (ακριτικά, ιστορικά, κλέφτικα, παραλογές, ερωτικό, λατρευτικά, μοιρολόγια, εργατικά, σατιρικά, παιδικά, στρατιωτικά, ναυτικά κ.ά.).

Αινίγματα και λογοπαίγνια.

Ευχές, χαιρετισμοί, προπόσεις, κατάρες, όρκοι κ.ά.

Λαϊκά θεάματα και λαϊκό θέατρο (μιμικές παραστάσεις σε ορισμένες ημέρες και τόπους, μεταμφιέσεις το δωδεκαήμερο και την αποκριά, δραματικές παραστάσεις, Καραγκιόζης).

Δημώδη βιβλία.

Λαϊκή τέχνη (κεντητική, ραπτική, ξυλογλυπτική, λιθογλυπτική κ.ά.).

Λαϊκή μουσική και μουσικά όργανα

Χοροί.

ΙΙΙ. Κοινωνικός βίος

(Ήθη και έθιμα στη ζωή του ατόμου και της κοινωνίας)

Α'. Οι τρεις κύριοι σταθμοί της ανθρώπινης ζωής (γέννηση και βάπτιση, γάμος με τις πριν και μετά από αυτόν ποικίλες συνήθειες και ενέργειες, τελευτή).

Β'. Οικιακή και οικογενειακή ζωή. Δηλ. έθιμα που αναφέρονται στη ζωή μέσα στο σπίτι, όπως έθιμα γύρω από την εστία, το τραπέζι, τις οικιακές εργασίες, και στην οικογένεια ευρύτερα (σχέσεις των μελών της, μορφές συνεργασίας και αλληλοβοήθεια μεταξύ των οικογενειών) κ.ά.

Γ'. Κοινωνική ζωή.

Κοινωνική οργάνωση και διοίκηση της κοινότητας (εκλογή αρχόντων, καθήκοντα και δικαιώματά των, φορολογία, κοινωνικές τάξεις και σχέση μεταξύ των, οικονομική ζωή (συναλλαγές, εμπόριο, εμποροπανηγύρεις, συντεχνίες και συσσωματώσεις κ.ά.).

Κοινωνικές σχέσεις. Αλληλοβοήθεια και συνεργασία, φιλοξενία, κοινωνική συμπεριφορά (χαιρετισμοί, όρκοι, ευχές, κατάρες, ύβρεις, υβριστικά σχήματα κ.ά.).

Δ'. Θρησκευτική ζωή.

Ήθη και έθιμα περιοδικά (λαϊκό εορτολόγιο), περιστασιακά, εποχιακά (χειμερινά, εαρινά, θερινά, φθινοπωρινά).

Ε'. Εθιμική απονομή του δικαίου (λαϊκό δίκαιο).

Οικογενειακό, κληρονομικό, εμπράγματο, ενοχικό, εμπορικό, ποινικό.

από http://www.livepedia.gr

[tik-tak]

να και η αφορμή για αυτην τη θεματική ενότητα:

άκουσα στο ραδιόφωνο για τα έθιμα του Κλήδονα ,

που γίνεται σαν σήμερα 24 του Ιούνη

(...και για πρωτη φορά φορα άκουσα

την εξήγηση για το "αμίλητο νερό" )

ΚΛΗΔΟΝΑΣ

Το μέλλον του κοριτσιού, η αποκατάσταση της ανύπαντρης κοπέλας αποτελεί για τα χωριά μας πρόσφορο έδαφος για λαϊκή μαντεία . Ποιος θα είναι ο μελλών σύζυγος; Ανεξιχνίαστο μυστήριο, άλυτο πρόβλημα. Κάποια ένδειξη θα ανακούφιζε κάπως την αγωνιούσα ψυχή της κοπέλας.

Πού, όμως , να βρούμε την ένδειξη;

O κλήδονας αναπληρώνει την έλλειψη αυτή.

O Γιάννης ο αποκεφαλιστής, προσδιορίζει το χρόνο:

24 Ιουνίου.

Tην παραμονή, τα κορίτσια θα συγκεντρωθούν σε ένα σπίτι. Mια από αυτές θα πάει με ένα κανάτι στη βρύση του χωριού, θα το γεμίσει και θα γυρίσει χωρίς να μιλήσει καθόλου. Θα φέρει δηλαδή το αμίλητο νερό όπως το λένε.

Με αυτό θα γεμίσουν ένα βάζο και εκεί μέσα θα ριχτούν διάφορα αντικείμενα, όπως δαχτυλίδια, καρφίτσες, σκουλαρίκια, ένα για κάθε κοπέλα. Tο βάζο θα σκεπαστεί με κόκκινο μαντίλι και θα τοποθετηθεί στο ύπαιθρο κάτω από μια τριανταφυλλιά, ενώ τα κορίτσια τραγουδούν:

"κόρες με τα άσπρα κίνησαν στη βρύση για να πάνε να πάρουν αμίλητο νερό στον κλύδονα να πάνε.

Aϊ Γιάννη κληδονάρη που της μοίρας δίνεις χάρη, Aϊ Γιάννη κληδονάρη"

"Κλειδώνουμε τον κλύδονα με του Aγιαννιού τη χάρη

και η οποία έχει καλό ριζικό να δώσει να του πάρει"

Το πρωί πριν βγει ο ήλιος ,το βάζο θα έλθει μέσα στο σπίτι. θα μαζευτούν οι ίδιες κοπέλες θα τα ανοίξουν και θα τραγουδούν

"Ανοίγουμε τον κλήδονα με του Αγιαννιου τη χάρη

και η οποία έχει καλό ριζικό σήμερα να το πάρει"

Ένα παιδάκι βγάζει από το βάζο ένα ένα τα αντικείμενα κάθε κοριτσιού, ενώ ταυτόχρονα μια ηλικιωμένη γυναίκα απαγγέλει διάφορα δίστιχα ερωτικά και σκωπτικά, αντιστοιχούντα σε κάθε αντικείμενο, που βγάζει από το βάζο και κατ' επέκταση και στη κοπέλα που έριξε στο βάζο και το αντικείμενο τέτοια στιχάκια είναι:

"Τέτοια την θέλω την καρδιά , καρδιά γεμάτη πόνο

καρδιά που να έχει συντροφιά την δυστυχία μου".

ή

"το κυπαρίσσι το ψηλό το μεσιανό κλωνάρι

το κοντογειτονόπουλο γυρεύει να σε πάρει "

ή

"κόρη μ' ο νέος σου μιλεί από το παραθύρι

κι ο νιος τη ζήτησε φιλί και η κόρη δαχτυλίδι ".

ή

"μελαχρινή μελαχρινή θεός να μας ταιριάσει

να κάνουμε κι ένα παιδί του ερωτά να μοιάσει ".

ή

"πάλι σ' είδαν τα μάτια μου κι άναψε ο νταλκάς μου

πάλι άναψαν και κάηκαν τα φύλλα της καρδιάς μου"

ή

"βασίλισσα είσαι μάτια μου έχει και την κορόνα έχεις

και τον παράδεισο στα χείλια και στο στόμα "

Στη συνέχεια πίνουν όλες από μια μπουκιά νερό και ξεκινούν για τα σπίτια τους,

όποιο, όμως, όνομα ακούσουν πρώτο, κατά την διαδρομή μέχρι το σπίτι, θα είναι το όνομα του μέλλοντα συζύγου.

===========================================

Κλήδονας (ο)

Πολύ παλιό ελληνικό λαϊκό έθιμο, που έχει σχέση με τη μαντεία και γίνεται τη μέρα της γιορτής του Αγίου Ιωάννη 24 Ιουνίου και σ' ορισμένες περιοχές (και συγκεκριμένα στις ακριτικές μακεδονικές πόλεις και χωριά) την 1η του Μάη. Με την πάροδο των χρόνων καθιερώθηκε μία ορισμένη ιεροτελεστική φόρμα τέλεσης του εθίμου, που προστάζει τη μεταφορά του νερού του κλήδονα την παραμονή της γιορτής από δύο κοπέλες, που δεν επιτρέπεται να μιλήσουν σ' όλη τη διαδικασία της μεταφοράς.

Μέσα στο νερό ρίχνονται τα "ριζικάρια", που είναι συνήθως μικρά προσωπικά αντικείμενα των κοριτσιών που επιθυμούν να μάθουν την τύχη τους. Την άλλη μέρα ανοίγουν τον κλήδονα κι η μεγαλύτερη σε χρόνια γυναίκα του οικισμού αναλαμβάνει να διαβάσει τα μελλούμενα.

Η ανάγνωση και η προφητεία παίρνει τη μορφή δίστιχου, που προφέρεται από τη γριά γυναίκα απευθυνόμενο στη νέα που το προσωπικό της αντικείμενο ανασύρει τη στιγμή εκείνη από τον κλήδονα. Είναι συνήθως σατιρικά δίστιχα που αφορούν τη μελλοντική αποκατάσταση της νέας.

Την ίδια μέρα γίνεται και η υπερπήδηση της φωτιάς του Άη-Γιαννιού. Χαρακτηριστική συνέχεια του εθίμου του κλήδονα είναι το έθιμο της τύχης του "αμίλητου νερού". Οι κοπέλες έπλεναν μ' αυτό το πρόσωπό τους κι ο πρώτος άνδρας, που θα συναντούσαν έπειτα, έμελλε να γίνει σύζυγός τους. Σε περίπτωση που δεν εκπληρωνόταν η προφητεία, ο σύζυγός της θα είχε τ' όνομα του άντρα που είδε πρώτο. Το έθιμο του κλήδονα διατηρείται και γιορτάζεται και σήμερα σε πολλές περιοχές της Ελλάδας.

====================================

ΚΛΗΔΟΝΑΣ (24/6). Μαντική πρακτική, πανελλήνια γνωστή. Την παραμονή της γιορτής πήγαινε ένα παιδί, που ζουν και οι δυο γονείς του, και έφερνε «αμίλητο» νερό στο σπίτι όπου είχαν συμφωνήσει να γίνει το έθιμο. Στην Κρήτη, τα κορίτσια έπαιρναν από το αμίλητο νερό του Κλήδονα και μεσημέρι το έριχναν στο πηγάδι. Η κοπέλα έστεκε στο χείλος του, κρατώντας ένα καθρέφτη με τρόπο ώστε οι ακτίνες του ήλιου να αντανακλώνται στο νερό, στην επιφάνεια του οποίου, όπως έλεγαν, σχηματιζόταν το είδωλο του μέλλοντα συζύγου τους.

[tik-tak]

 Μικρά Ασία - Σμύρνη

Από τα πολλά που μου 'χεις καμωμένα

Από τα πολλά που μου 'χεις καμωμένα

δε σε θέλω πια, δε σε θέλω πια

τα σωθικά μου τα 'χεις μαυρισμένα

δε σε θέλω πια, δε σε θέλω πια

Δε μ' αρέσουν πλέον τα γινάτια

δεν ποθώ τα δυο γλυκά σου μάτια

παίζω και γελώ άλλην αγαπώ

μάθε κι άλλη μια πως δε σε θέλω πια

Τι μου το λες πως δεν μπορείς να ζήσεις

δε σε θέλω πια, δε σε θέλω πια

με φοβερίζεις πως θ' αυτοκτονήσεις

δε σε θέλω πια, δε σε θέλω πια

Δε μ' αρέσουν πλέον τα γινάτια

δεν ποθώ τα δυο γλυκά σου μάτια

παίζω και γελώ άλλην αγαπώ

μάθε κι άλλη μια πως δε σε θέλω πια

Αλλού να βρεις τα νάζια σου να κάνεις

δε σε θέλω πια, δε σε θέλω πια

το ίδιο το 'χω κι αν ζήσεις κι αν πεθάνεις

δε σε θέλω πια, δε σε θέλω πια

Δε μ' αρέσουν πλέον τα γινάτια

δεν ποθώ τα δυο γλυκά σου μάτια

παίζω και γελώ άλλην αγαπώ

μάθε κι άλλη μια πως δε σε θέλω πια

---------------

Ρουμπαλιά, γαρουφαλιά

Ποιος είδε νε-, ρούμπα- ρουμπαλιά

ποιος είδε νέο σεβνταλή

και της αγάπης κλέφτη

τριαλαλαλαλαλαλα

Ρουμπαλιά γαρυφαλιά

σε τριγυρνούνε τα πουλιά

Για να ξυπνά-, ρούμπα- ρουμπαλιά

για να ξυπνάει με το αχ

και με το βαχ να πέφτει

τριαλαλαλαλαλαλα

Ρουμπαλιά μου Χιώτισσα

σε είδα ψες κι αρρώστησα

Τα μάτια σου ρούμπα- ρουμπαλιά

τα μάτια σου με κάνανε

να στρώσω δεν κοιμούμαι

τριαλαλαλαλαλαλα

Ρουμπαλιά γαρυφαλιά

σε τριγυρνούνε τα πουλιά

Και το σταυρό ρούμπα- ρουμπαλιά

και το σταυρό σαν χριστιανός

να κάνω δε θυμούμαι

τριαλαλαλαλαλαλα

Ρουμπαλιά γαρυφαλιά

σε τριγυρνούνε τα πουλιά

--------------------

Τικ-τακ

Τικ-τικ, τίκι-τικιτάκ, κάνει η καρδιά μου

σαν σε βλέπω, να διαβαίνεις

Τικ-τικ, τίκι-τικιτάκ, θέλω μικρή μου,

να μαντέψω, πού πηγαίνεις

Θέλω μικρό μου, να σε ρωτήσω

Φοβούμαι μη σε δυσαρεστήσω

γιατί...όταν σε ιδώ...

αρχίζει της καρδιάς το τικ, τίκι-τικιτάκ

γιατί...όταν σε ιδώ...

αρχίζει της καρδιάς το τικ, τίκι-τικιτάκ

Τικ-τικ, τίκι-τικιτάκ, κάνει η καρδιά μου

τη ματιά σου σαν μου ρίξεις

Τικ-τικ, τίκι-τικιτάκ, θέλω καρδιά μου

λίγη αγάπη να μου δειξεις

Τικ-τικ, τίκι-τισιτάκ, αυτή η καρδιά σου

με τρελαίνει, με μαγεύει

Τικ-τικ, τίκι-τικιτά, θέλω πουλί μου

να μαντέψω τι γυρεύεις

****************************************

 Ανατολικό Αιγαίο

Ικαριώτικο

Χρόνια και χρόνια τώρα τριγυρνώ

σαν πουλί περιπλανώμενο

μες την ξενυχτιά μες τη μοναξιά

που δεν την αντέχω άλλο πια

γιατί νοσταλγώ, γιατί λαχταρώ

την αγάπη μου και το χωριό

Και η αγάπη μου στην Ικαριά

έχει μαύρο πόνο στην καρδιά

δίχως συντροφιά, δίχως αγκαλιά

δίχως τα γλυκά μου τα φιλιά

κι αφού με πονά κι αφού μ' αγαπά

είναι κρίμα να 'ναι μοναχιά

Να πάρω θέλω την απόφαση

και θα πάω στ' όμορφο νησί

θέλω να της πω πως την αγαπώ

και μια μέρα θα την παντρευτώ

μες την Ικαριά μια γλυκιά βράδιά

θα το κάψουμε με τα βιολιά

Και θα χορέψουμε μαζί κι οι δυο

το σκοπό τον Ικαριώτικο

θα γλεντήσουμε, θα μεθύσουμε

τους καημούς θα λησμονήσουμε

μες την Ικαριά και σαν τα πουλιά

θα 'χουμε κι οι δυο ζεστή φωλιά

--------------------

Κάτω στη Ρόδο

Κάτω στη Ρόδο στο Ροδονήσι,

Τούρκος εβγήκε να κυνηγήσει

Δεν κυνηγάει λαγούς και ‘λάφια,

μόν’ κυνηγάει τα μαύρα μάτια

«Μαύρα μου μάτια κόκκινα χείλη,

έβγα πουλάκι μου στο παναθύρι

Να δεις τον ήλιο και το φεγγάρι,

Να δεις το νέο που θα σε πάρει »

Η κόρη φεύγει δεν τόνε θέλει,

τα μάτια παίρνει στα όρη φεύγει

Η σκύλα η μάνα της τον Τούρκο θέλει,

Και καθημέρα τον προξενεύει

«Πάρτονε κόρη μου τον Τούρκο γι άντρα,

να σε φορέσει παπούτσια μαύρα»

«Δεν τόνε θέλω δεν τόνε παίρνω,

Πέρδικα γίνομαι στα όρη φεύγω»

******************************

 Ήπειρος

Βασιλικός θα γίνω

Μωρέ βασιλικός θα γίνω στο παραθύρι σου,

στο παραθύρι σου.

Κι ανύπαντρος θα μείνω για το χατίρι σου,

για το χατίρι σου.

Έβγα στο παραθύρι να δεις τι γίνεται,

να δεις τι γίνεται.

Το αίμα της καρδιάς μου για σένα χύνεται,

για σένα χύνεται.

Έβγα στο παραθύρι κρυφά απ’ τη μανα σου,

κρυφά απ’ τη μανα σου.

Και κάνε πως ποτίζεις τη μαντζουράνα σου,

τη μαντζουράνα σου.

Τούτο εδώ το καλοκαίρι θέλω να σε κάνω ταίρι.

Το φεγγάρι κάνει βόλτα στης αγάπης μου την πόρτα,

το φεγγάρι κάνει κύκλο στης αγάπης μου τον κήπο.

---------

Κοντούλα λεμονιά

Μωρη κοντού- μωρη κοντούλα λεμονιά,

Με τα πολλά λεμό- λεμόνια, Βησσανιώτισσα,

σε φίλησα κι αρρώστησα

και το γιατρό δε φώναξα.

Πότε μικρή, πότε μικρή μεγάλωσες;

Κι έγινες για στεφά- στεφάνι, Βησσανιώτισσα,

σε φίλησα κι αρρώστησα

και το γιατρό δε φώναξα.

Χαμήλωσε, χαμήλωσε τους κλώνους σου,

να κόψω ένα λεμό- λεμόνι, Βησσανιώτισσα,

Σε φίλησα κι αρρώστησα

και το γιατρό δε φώναξα.

Για να το στύ- για να το στύψω να το πιω,

να μου διαβούν οι πό- οι πόνοι, Βησσανιώτισσα,

σε φίλησα κι αρρώστησα

και το γιατρό δε φώναξα.

******************************

Ανατολική Θράκη - Κων/πολη

Καράβι Καραβάκι

Καράβι καραβάκι

που πας γιαλό γιαλό

έβγα να σε διω

Μάγια μου 'χεις καμωμένα

και τρελαίνομαι για σένα

μάγια μου 'χει η αδερφή σου

και τρελαίνομαι μαζί σου

Με κόκκινη σημαία

και με χρυσό σταυρό

έβγα να σε διω

Τα ματάκια σου τα μαύρα

είν' όλο καημός και λαύρα

τα ματόκλαδά σου κλείνεις

και να φύγω δε μ' αφήνεις

Αν είσαι για την Πόλη

και την Αγιά Σοφιά

αγάπη μου γλυκια

Έλα να 'σαι να 'σαι να 'σαι

να σου στρώνω να κοιμάσαι

έλα να μαστε τα δυο μας

να περνούμε τον καιρό μας.

Πάρε και μένα μέσα

και σύρε στο καλό

έβγα να σε διω

Έλα έλα σαν σου λέγω

μη με τυραννείς και κλαίγω

έλα έλα πέρδικά μου

στα χεράκια τα δικά μου

-----------------------

Έχε γεια Παναγιά 

Στο Γαλατά ψιλή βροχή και στα Tαταύλα μπόρα

βασίλισσα των κοριτσιών είναι η Mαυροφόρα.

Έχε γεια Παναγιά τα μιλήσαμε,

όνειρο ήτανε, τα λησμονήσαμε.

Στο Γαλατά θα πιω κρασί, στο Πέρα θα μεθύσω,

και μες απ' το Γεντί Kουλέ κοπέλα θ' αγαπήσω.

Έχε γειά...

Γεντί Kουλέ και Θαραπειά, Ταταύλα και Nιχώρι,

αυτά τα τέσσερα χωριά 'μορφαίνουνε την Πόλη.

Έχε γειά...

***************************************

Δωδεκάνησα

Καρπαθιακό

Μηλιά μου μές τον εγκρεμό_ αϊντες καλέ

Τα μήλα φορτωμένη

Αχ τα μήλα σου λυμπάται η Παναγια

Τα μήλα σου λιμπίζομαι Αϊντες καλέ

Μα το γκρεμο φοβούμαι

Κι αν τον φοβάσαι, μα την παναγιά

Κι αν τον φοβάσαι τον γκρεμό, Αϊντες καλέ

Έλα το μονοπάτι

Το μονοπάτι μα την Παναγιά

Το μονοπάτι μ ηβγαλε Αϊντες καλέ

σε ένα ερημοκλήσι

Απου δε βρίσκεται μα την Παναγιά

Απου δε βρίσκεται ο παπας Αϊντες καλέ

για να το λειτυργήσει

Κι ένα κλήμα μα τη Παναγιά

Κι ένα κλήμα παράκλημα Αϊντες καλέ

ξεχωριστό από τα άλλα

Δεν το 'δα και το μα τη Παναγιά

Δεν το 'δα και το πάτησα Αϊντες καλέ

απάνω στο κεφάλι

Ποιος είναι απου με μα την παναγιά

Ποιος είναι απού με πατησε Αϊντες καλέ

Απάνω στο κεφαλι

Απού μουνα μα τη Παναγιά

Απού μουνα να αρχοντόπουλο Αϊντες καλέ

Μεγάλου ρήγα εγγόνι

----------------------

Η Μπρατσέρα

Πότε θ' ανοίξουμε πανιά

να κάτσω στο τιμόνι

να δω της Λέρος τα βουνά

να μου διαβούν οι πόνοι

Μπρατσέρα μου έλα γιαλό

πουχω δυο λόγια να σου πω

Ξημέρωσε η ανατολή

μπονάτσα να σκορπίσει

και την μπρατσέρα που 'ρχεται

να την καλωσορίσει

Πάει ο μπρούντζος να ορτσάρει

κι ο καιρός δε σιουντάρει

Φύσα βοτια απ' τ' Άλιντα

νότι απ' το Παντέλι

να 'ρθούνε τα ξενάκια μας

να κάνουν καλοκαίρι

Πάει ο μπρούντζος να φουντάρει

και του σπάζει το κοντάρι

-----------------

Τζιβαέρι

Αχ! Η ξενιτειά το χαίρεται

Τζιβαέρι μου

Το μοσχολούλουδο μου

σιγανά και ταπεινά

Αχ! Εγώ ήμουνα που το ‘στειλα

Τζιβαέρι μου

Με θέλημα δικό μου

σιγανά πατώ στη γη

Αχ! Πανάθεμά σε ξενιτειά

Τζιβαέρι μου

Εσέ και το καλό σου

σιγανά και ταπεινά

Αχ! Που πήρες το παιδάκι μου

Τζιβαέρι μου

και το ‘κανες δικό σου

σιγανά πατώ στη γη

***********************************************

Καππαδοκία 

Μαλαμετένιος αργαλειός

μαλαματένιος αργαλειός μ' ελεφαντένιο χτένι

κι ένα κορμί κι αμάν αμάν κι ένα κορμί αγγελικό

κι ένα κορμί αγγελικό κάθεται και υφαίνει

πραματευτής κι αμάν αμάν, πραματευτής επέρασε

πραματευτής επέρασε στο μαύρο καβαλάρης

κοντοκρατεί κι αμάν αμάν, κοντοκρατεί το μαύρο του

κοντοκρατεί το μαύρο του και την καλημερίζει

καλή σου μέ- κι αμάν αμάν, καλή σου μέρα λυγερή

καλή σου μέρα λυγερή, καλώς τον ξενο που 'ρθε

κόρη 'μ για δε κι αμάν αμάν, κορή μ' για δε παντρεύεσαι

κόρη μ' για δε παντρεύεσαι να πάρεις ξένον άντρα

κάλλιο ν α σκα- κι αμάν αμάν, κάλλιο ν ασκάσει ο μαύρος σου

κάλλιο να σκάσει ο μάυρος σου παρά το λόγο που πες

κι έχω άντρα κι αμάν αμάν κι έχω αντρα στην ξενητειά

κι έχω άντρα στην ξενητεία τώρα δωδέκα χρόνους

**********************************

Επτάνησα

Μενεξέδες και ζουμπούλια

Μενεξέδες και ζουμπούλια

και θαλασσινά πουλιά

αν τη δείτε την καλή μου

χαιρετίσματα πολλά...

Η κιθάρα μου να σπάσει

και τα τέλια να κοπούν

και τα χέρια που την παίζουν

μες στη μαύρη γη να μπουν.

Πες μου γιατί σαν ξένο με κοιτάς,

δεν είμ' εγώ εκείνος π' αγαπούσες;

με λάτρευες - με λάτρευες πιστά

και με αγνοφιλούσες.

Τι ωραία πουν' τα βράδια

μια βαρκούλα με πανί

ένας νέος ν' ακομπανιάρει

και μια νέα να τραγουδεί...

Πες μου τη δασκάλισσά σου

που σε μάθαινε χορό

και σταυρώνεις τα ποδάρια

σαν την πάπια στο νερό

Πες μου γιατί σαν ξένο με κοιτάς,

δεν είμ' εγώ εκείνος που αγαπούσες;

με λάτρευες - με λάτρευες πιστά

και με αγνοφιλούσες.

Αν εσύ δε μου το δώσεις

το φιλί που σου ζητώ

απο κει κι ας με περάσουν

απ' την πόρτα σου νεκρό.

Μενεξέδες και ζουμπούλια

και θαλασσινά πουλιά

αν τη δείτε την καλή μου

χαιρετίσματα πολλά...

----------------------

Μέρμηγκας

Πού πας καημένε Μέρμηγκα, καλέ μέρμηγκα,

βρε που πας, βρε που πας κατακαημένε,

με τ' αλέ - με τ' αλέτρι φορτωμένε.

Μα εγώ έχω αμπέλια στη Βλαχιά, στη Βλαχοπουρναριά,

έχω αμπέ - έχω αμπέλια να τρυγήσω

και να τα - και να τα μουστοπατήσω.

Τα τρύγησα, τα πάτησα, καλέ τα πάτησα,

και γεμί-και γεμίζω τρεις βαρέλλες,

σα τρεις σα τρεις έμμορφες κοπέλλες.

Με ρόγιασεν η μάνα μου, καλή μανούλα μου,

σ' αρχοντό - σ' αρχοντόπουλου τα χέρια,

σε σπαθιά ,σε σπαθιά και σε μαχαίρια.

Δως μου κυρά το ρήγι μου, καλέ το ρήγι μου,

δώσε μου, δώσε μου τη δουλεψή μου,

σε βαρέ-, σε βαρέθηκε η ψυχή μου.

Πού πας καημένε Μέρμηγκα, καλέ μέρμηγκα,

βρε που πάς - βρε που πας και είσαι ιδρωμένος

με τ' αλέ- , με τ' αλέτρι φορτωμένος

**************************************

Κυκλάδες

Μάτια σαν και τα δικά σου

Μάτια σαν και τα δικά σου

δεν υπάρχουν στο ντουνιά

κι όποιος τα γλυκοφιλήσει

χάρο δεν φοβάται πια

ʼσε με να τα φιλήσω

μην και βρω τη γιατρειά

για να βγάλω το σαράκι

που μου τρωει την καρδιά

Δεν μπορώ να κλαίω πια

μαράθηκε η καρδιά μου

και άδικα για σένανε

τρέχουν τα δάκρυά μου

------------

Κοτσάκια

Να σαγαπώ ηντά'θελα

Να σαγαπώ ηντά'θελα

Να σαγαπώ ηντά'θελα νά'χω φουρτούνα και μπελά

'Ηντα σού'κανα κι'ντάχεις κι'όλο μεταμένα τά'χεις

κι'ολό μεταμένα τά'χεις ήντα σού'κανα κι'ντάχεις

Στην κρεβαταριά που φαίνεις

Στην κρεβαταριά που φαίνεις

Στην κρεβαταριά που φαίνεις ότι κάνω το μαθαίνεις

Να σ'αγαπώ χωρίς να θέλω γιατί μοιάζεις στόν αγγέλο

γιατί μοιάζεις στόν αγγέλο σ'αγαπώ χωρίς να θέλω

Βρέ δώσ'μου μιά ματιά κι'άς είναι

δώσ'μου μιά ματιά κι'άς είναι

δώσ'μου μιά ματιά κι'άς είναι ψέυτικη μα θέλω τήνε

Βρέ ήντα τήνε θές θα στη δώσω ψέυτικη θα σου τη δώσω

ψέυτικη θα σου τη δώσω ήντα τήνε θές θα στη δώσω

Γύρισε δώσ'μου μιά ματιά

Γύρισε δώσ'μου μιά ματιά

Γύρισε δώσ'μου μιά ματιά γιατί με πλήγωσες βαθιά

Βρέ αφού μιά ματιά λυπάσαι φαίνεται τσιγκούνα θά'σαι

φαίνεται τσιγκούνα θά'σαι αφού μιά ματιά λυπάσαι

********************************

Πελοπόννησος 

Μου παρήγγειλε τ' αηδόνι

Μου παρή, το χαϊδεμένο μου

μου παρή, παρήγγειλε τ΄ αηδόνι

μου παρή, παρήγγειλε τ΄ αηδόνι

με το πε, το πετροχελιδόνι.

Να του πλε, το χαϊδεμενο μου,

να του πλε, του πλέξω τη φωλιά του

να του πλε, του πλέξω τη φωλιά του

με τα χρυ, τα χρυσοπούπουλά του

Του παρή, παραπονιάρικο

του παρή, παρήγγειλα κι εγω

του παρή, παρήγγειλα κι εγω

που έχω χρο, χρόνια να το δω.

Μου παρή, το χαϊδεμένο μου

μου παρή, παρήγγειλε τ΄ αηδόνι

μου παρή, παρήγγειλε τ΄ αηδόνι

με το πε, το πετροχελιδόνι.

--------------------

Μαύρα μάτια στο ποτήρι

Μαύρα μά-, καλέ κοντούλα,

μαύρα μάτια στο ποτήρι.

Μαύρα μάτια στο ποτήρι,

γαλανά στο παραθύρι.

Δώσ’ μου τα, καλέ κοντούλα,

δώσ’ μου τα να τ’ αγοράσω.

Δώσ’ μου τα να τ’ αγοράσω

κι ό,τι έχω ας το χάσω.

Δεν πουλιό-, μωρέ λεβέντη,

δεν πουλιόνται αυτά με γρόσια

Δεν πουλιόνται αυτά με γρόσια,

μ’ εκατό και με διακόσα.

Θα τα δώ-, μωρέ λεβέντη,

θα τα δώσω στον καλό μου

Θα τα δώσω στον καλό μου

και στον αγαπητικό μου.

*****************************

Κρήτη

 συρτός Χανιώτικος

Στση λύρας τα πατήματα

στσι κόρδες του λαγούτου

ξελησμονώ και τραγουδώ

του ψεύτη κόσμου ετούτου.

Οφου καημένε μερακλή,

βαθιά που ‘ναι η πληγή σου,

στον κάτω κόσμο ακούγονται

οι αναστεναγμοί σου.

-----------------

Τούτο το μήνα

Τούτο το μήνα, τον από πάνω

τον από πάνω τον παραπάνω

αϊτός εβγήκε να κυνηγήσει,

να κυνηγήσει και να γυρίσει

Δεν εκυνήγα αϊτούς και λάφια

μόν' εκυνήγα δυο μαύρα μάτια

μαύρα μου μάτια κι αγαπημένα

και πως περνάτε χωρίς εμένα

Μαύρα μου μάτια κόκκινα χείλη

έβγα μικρή μου στο παραθύρι

να δεις τον ήλιο κ το φεγγάρι

να δεις το νέο που θα σε πάρει

Γαϊτάνι πλέκω και δεν αδειάζω

δεν μου βολεί να κουβεντιάζω

ανάθεμά το και το γαϊτάνι

κι απού το πλέκει κι απού το βάνει

----------------

Συ μου 'μαθες πώς αγαπούν

Συ μού ‘μαθες,

συ μου ‘μαθες πως αγαπούν

αμάν - αμάν

συ μου ‘μαθες πως αγαπούν,

πως παίζουν πως γελούνε

αμάν - αμάν

πως παίζουν πως γελούνε

Μάθε με τώ-

μάθε με τώρα δυο καρδιές

αμάν - αμάν

μάθε με τώρα δυο καρδιές

πως ζουν σαν χωριστούνε

αμάν - αμάν

πως ζουν σαν χωριστούνε

Δε θέλω, δε θέλω την αγάπη

δε θέλω την αγάπη σου

εεε....

δε θέλω την αγάπη σου

άλλος κανείς να πάρει

άλλος κανείς να πάρει

Ούτε στον ί-, ούτε στον ίδιο το Θεό

αμάν - αμάν

εεε....

ούτε στον ίδιο το Θεό

δεν κάνω τέτοια χάρη

δεν κάνω τέτοια χάρη

************************

Πόντος

Σεράντα μήλα κόκκινα

Σεράντα μήλα κόκκινα πούλι μ'

Σεράντα μήλα κόκκινα γιάβρι μ'

Σ' έναν μαντίλ' δεμένα.

Σ' έναν μαντίλ' δεμένα.

Σεράντα σεβντάς κι αν εφτάς πούλι μ'

Σεράντα σεβντάς κι αν εφτάς γιάβρι μ'

Κ' ευρίκι ς άμον εμένα.

Κ' ευρίκι ς άμον εμένα.

Για έλα έλα πούλι μ', με τ' εμέν έλα γιάβρι μ'

Ατό τ' εσόν το τέρεμαν πούλι μ', θα σύρ'και παίρ' τ' αχούλι μ'.

Σεράντα μήλα κόκκινα πούλι μ'

Σεράντα μήλα κόκκινα γιάβρι μ'

Ση σειράν τιζεμένα.

Ση σειράν τιζεμένα.

Έπαρ' αρνί μ' και τη στράταν πούλι μ'

Έπαρ' αρνί μ' και τη στράταν γιάβρι μ'

Ντο θα φέρ' τσε σ' εμένα.

Ντο θα φέρ' τσε σ' εμένα.

Για έλα έλα πούλι μ', με τ' εμέν έλα γιάβρι μ'

Ατό τ' εσόν το τέρεμαν πούλι μ', θα σύρ' και παίρ' τ' αχούλι μ'.

-------------------

Κορτσόπον λάλ' με

Κορτσόπον ανημέρωτον κορτσόπον λαλ' με

Κορτσόπον ανημέρωτον κορτσόπον λαλ' με

Πότε θα ημερούσαι λαλ' με κι ας λαλώ σε

Πότε θα ημερούσαι λαλ' με κι ας λαλώ σε

Και με τ' εμέν το παλληκάρ' κορτσόπον λαλ' με

Και με τ' εμέν το παλληκάρ' κορτσόπον λαλ' με

Πότε θα στεφανούσαι - λαλ' με κι ας λαλώ σε

Πότε θα στεφανούσαι - λαλ' με κι ας λαλώ σε

Κορτσόπον λαλ' με, λαλ' με κι ας λαλώ σε,

Σ' έναν βούρα λεφτοκάρυα, λέει με έλ' ας φιλώ σε

Σ' έναν βούρα λεφτοκάρυα, λέει με έλ' ας φιλώ σε

Κορτσόπον πολλά έμορφον κορτσόπον λαλ' με

Κορτσόπον πολλά έμορφον κορτσόπον λαλ' με

Κορτσόπον πολλά έμορφον κορτσόπον λαλ' με

Και ντο πολλά αγαπώ σε - λαλ' με κι ας λαλώ σε

Και ντο πολλά αγαπώ σε - λαλ' με κι ας λαλώ σε

Πασκίμ' ντο κι εγροικάς ατο κορτσόπον λαλ' με

Πασκίμ' ντο κι εγροικάς ατο κορτσόπον λαλ' με

Πάντα πυκνοτερώ σε λαλ' με κι ας λαλώ σε

Πάντα πυκνοτερώ σε λαλ' με κι ας λαλώ σε

Κορτσόπον λαλ' με, λαλ' με κι ας λαλώ σε,

Σ' έναν βούρα λεφτοκάρυα, λέει με έλ' ας φιλώ σε

Σ' έναν βούρα λεφτοκάρυα, λέει με έλ' ας φιλώ σε

*****************************************

Κύπρος

Τηλλυρκώτισσα

Εσε έ-βερεβε-ναν

ά-βαραβα-στρον

τζια ε-βερε-ν μιτσίν

μες τους-βουρουβου-ς

εφτά-βαραβα πλανή-βιριβι-τες

για-βαρα-λουρου-βουρου-τα μου.

Τριαλάλα-λα-λα........

Τζεπιά-βαραβα-σαν με-βερεβε

μες τη-βιρβι-ν καρκιάν

τα λό-βοροβο-για

που βουρουβου μου

εί-βιριβι-πες

μα-βαρα-βρομα-βαρα-τα μου.

Τριαλάλα-λα-λα........

Επή-βιριβι-αν τζ-ει-βιριβι-παν

της βιριβι-ς πελλής

πως έ-βερεβε-ν να πά-βαραβά-ω

πέ-βερεβε-ρα

μα-βαρα-βρομα-βαρα-τα μου.

Τριαλάλα-λα-λα........

Τζια εμά-βαραβα-εψε βερεβε-ν

την θά-βαραβα-λασσαν

τζε ασή-βιριβι-κωσέ βερεβε-ν

αέ-βερεβε-ραν

μα-βαρα-βρομα-βαρα-τα μου.

Τριαλάλα-λα-λα........

------------------------

Το γιασεμίν

Το γιασεμίν στην πόρτα σου, γιασεμίν μου,

ώ! κι'ήρτα να το κλαδέψω, ώ! καλή μου

Κι ενόμισεν η μάνα σου, γιασεμίν μου,

ώ! πως ήρτανα σε κλέψω, ώ!ψυχή μου

Το γιασεμίν στην πόρταν σου,γιασεμίν μου,

ώ! που αθθεί το Καλοκαίριν, ώ! καλή μου

Μουσκολοά και χαίρονται, γιασεμίν μου,

ώ! παίδκοι και νιοι και γέροι,ώ! ψυχή μου

--------------------

Τα ριάλια

Αν είσαι κι αν δεν είσαι του δήμαρχου παιδί

του δήμαρχου παιδί, ω, ω

εγώ θα σε φιλήσω κι ας κάμω φυλακή

Τα ριάλια, ριάλια, ριάλια

τα σελίνια μονά και διπλά

τα μονόλιρα, πεντόλιρα και πού 'ντα

ο πεζεβέγγης που τα 'χει στη πούγγα, ω, ω

Εσύ 'σαι ο καθρέφτης, το καθαρόν γιαλίν

το καθαρόν γιαλίν, ω, ω

που φέγγει στην Ευρώπην και στην Ανατολήν

Τα ριάλια...

Ίντα τραγούδιν να σου πω, μάνα μου να σ' αρέσει

μάνα μου να σ' αρέσει, ω, ω

που έχεις αγγελικόν κορμί και δαχτυλίδιν μέση

Τα ριάλια...

Στην σκάλα που ξεβαίνεις, να ξέβαινα κι εγιώ

να ξέβαινα κι εγιώ, ω, ω

και εις κάθε σκαλοπάτιν να σε γλυκοφιλώ

Τα ριάλια...

******************************************

Αττική και γύρω νησιά

Τσιριγώτικος

Πιο κάτω απ' τον Καβομαλιά

πιο πάνω απ' την Κρήτη

και στο Τσιρίγο τ' όμορφο

γεννήθηκε η Αφροδίτη

Εκεί γεννήθηκες κι εσύ

αχ που να μην εγεννιόσουν

όμορφη Τσιριγώτισα

με πήρες στο λαιμό σου

Στον ουρανό η ʼρτεμη

στη γη η Περσεφόνη

στα κάλλη και στην ομορφιά

στον κόσμο είσαι μόνη

Όμορφη Τσιριγώτισα

κει μακριά στα ξένα

καθημερινώς τα μάτια μου

δακρύζουνε για σένα

[tik-tak]

Παιχνίδια

ΤΟ ΤΖΑΜΙ (Εβρος)

Το "Τζαμί" παίζεται από τέσσερα παιδιά και πάνω.Τα παιδιά χωρίζονται σε δύο ομάδες.Για να αρχίσουν το παιχνίδι χρειάζονται έξι κεραμίδια και μια μπάλα.Τα κεραμίδια τα βάζουν το ένα πάνω στο άλλο, ώστε να σχηματιστεί ένας πύργος. Έτσι αρχίζει το παιχνίδι. Η πρώτη ομάδα στεκεται πίσω από τα κεραμίδια. Η δεύτερη ομάδα πηγαίνει εφτά οχτώ μέτρα μπροστά από τα κεραμίδια.Τα παιδιά της δεύτερης ομάδας προσπαθούν με τη μπάλα να ρίξουν τον πύργο με τα κεραμίδια. Κάθε παιδί έχει μία ευκαιρία.

Αν κάποιο παιδί ρίξει τα κεραμίδια χτυπώντας τα με τη μπάλα,τότε διασκορπίζονται στο γύρω χώρο οι δυο ομάδες. Η μεν πρώτη ομάδα επιδιώκει να "κάψει" τους παίκτες της δεύτερης χτυπώντας τους με τη μπάλα, η δε δεύτερη προσπαθεί να ξαναβάλει τα κεραμίδια στη θέση τους, έτσι ώστε να ξανασχηματιστεί ο πύργος.Δηλαδή το  "Τζαμί'.Εάν προλάβει η δεύτερη ομάδα και φτιάξει το  "Τζαμί" πριν καούν όλοι οι παίκτες της κερδίζει ένα σετ παιχνιδιού.

Ο παίκτης που θα τοποθετήσει το τελευταίο κεραμίδι του πύργου φωνάζει "Τζαμί" και τελειώνει το σετ.Αν η πρώτη ομάδα κάψει όλους τους παίκτες της δεύτερης πριν προλάβουν να φτιάξουν το "Τζαμί" τότε αντιστρέφονται οι ρόλοι.

Νικήτρια είναι η ομάδα που θα κερδίσει τα πιο πολλά σετ.

ΠΑΠΠΟΥΣ ΚΑΙ ΓΙΑΓΙΑ  (Χανιά)

Το παιχνίδι παίζεται το λιγότερο με έξι (6) άτομα. Ένα από τα παιδιά αφού τα βγάλουνε κάνει τη μάνα.

Η μάνα δίνει ονόματα στους παίκτες. Τα ονόματα αυτά πρέπει να έχουν σχέση με την οικογένεια έτσι κάποιος μπορεί να ονομαστεί παππούς, γιαγιά, μαμά, μπαμπάς κτλ.. Τα παιδιά μέλη της οικογένειας κάθονται στη σειρά ανάλογα με την ηλικία τους και αποφασίζουν να κάνουν κάτι (π.χ. να ανέβουν στα δέντρα, να κάνουν κύκλο κτλ.). Η "μάνα" κάθετε χώρια από τους άλλους παίκτες "κουλουριασμένη"  με το κεφάλι προς τα κάτω.Τα παιδιά περνάνε ένα-ένα πάνω από τη μάνα λέγοντας της τι έχουν αποφασίσει να κάνουν και το κάνουν. Αφού περάσει και ο τελευταίος παίκτης τότε η μάνα σηκώνεται και αρχίζει να τους κυνηγάει ώστε να μην πραγματοποιήσουν το αποφασησθέν σχέδιο. Αν πιάσει κάποιο παίκτη αυτός παίρνει το ρόλο της μάνας και το παιχνίδι αρχίζει ξανά

ΚΛΩΤΣΟΝΤΕΝΕΚΕΣ ή κρυφτό τενεκεδάτο (Χανιά,Σκιάθος)

Παίζουν πολλά παιδιά.

Πρέπει να τα βγάλουμε πρώτα για να βρούμε αυτόν που θα τα φυλάει και έτσι τα "βγάζουμε".

Παίρνουμε ένα τενεκεδάκι (από κονσέρβα, γάλα κτλ.). Βάζουμε τον τενεκέ στη μέση του χώρου στον οποίο παίζουμε και κάποιο παιδί παίρνοντας φόρα κλωτσά με όλη του τη δύναμη, προσέχοντας βέβαια να μην είναι απέναντι κανένας. Εκείνος που φυλάει τρέχει να πιάσει τον τενεκέ ενώ οι άλλοι τρέχουν να κρυφτούν. (εάν ο χώρος είναι κατηφορικός ακόμα καλύτερα). Μόλις ο παίκτης πιάσει τον τενεκέ στην συνέχεια τον στήνει. Επειτα ψάχνει τα άλλα παιδιά. Ο παίκτης που θα κατορθώσει να πατήσει τον τενεκέ χωρίς να τον δεί ο παίκτης που τα φυλάει φωνάζει "ΒΓΗΚΑ".

Στην περίπτωση που ο τελευταίος παίκτης καταφέρει και κάνει την τελευταία δοκιμασία, φωνάζει "ΒΓΗΚΑ. ΦΤΟΥ ΞΕΛΕΥΤΕΡΙΑ". Έτσι φυλάει το ίδιο παιδί πάλι και κυνηγάει τον τενεκέ. Αν δεν γίνει "ΞΕΛΕΥΤΕΡΙΑ" φυλάει το παιδί που βρέθηκε πρώτο από εκείνον που φυλούσε...

Έτσι το παιχνίδι συνεχίζετε...

ΤΟ ΤΣΟΥΖΙ (Λακωνία)

Το Τσουζί ήταν παιχνίδι της νεώτερης εποχής.Παιζόταν με ένα κεραμίδι, σε ένα ορθογώνιο παραλληλόγραμμο διαιρεμένο σε 12 αριθμημένα τετράγωνα. Κέρδιζε το παιδί που θα κατάφερνε να περάσει το κεραμιδάκι από τις 12 θέσεις χωρίς να ακουμπήσει το ίδιο ή το κεραμιδάκι του τις γραμμές.

Τ΄ΑΓΚΟΥΤΣ (Μάνη)

Παιχνίδι νεότερων χρόνων που παιζόταν στην Μάνη.

Δύο ή περισσότερα παιδιά συναγωνίζονταν μπροστά σε άλλα που παρακο-

λουθούσαν και έκριναν. Το ένα παιδί στεκόταν αντίκρυ στο άλλο,

πατώντας μόνο στο ένα πόδι και κρατώντας το άλλο όσο πιο ψηλά

μπορούσε.Όποιος άντεχε πιο πολύ σε αυτή την θέση έβγαινε νικητής.

ΤΟ ΓΑΪΤΑΝΑΚΙ

Το γαϊτανάκι αποτελείται από ένα ξύλινο κοντάρι. Στην κορυφή του είναι πιασμένες αρκετές πολύχρωμες κορδέλες, που είναι μακριές. Κάθε κορδέλα την κρατάει ένα παιδί και τραγυδώντας κάποιο τραγούδι γυρνάει γύρω γύρω.

Το έναπαιδί περνάει τη μια φορά μέσα και την άλλη από έξω από το άλλο παιδί και έτσι οι κορδέλες πλέκονται πολύχρωμες πάνω στο κοντάρι δημιουργώντας διάφορα χρωματιστά σχέδια.

ΤΑ ΠΕΝΤΟΒΟΛΑ

Παίζεται από δυο παιδιά. Το κάθε παιδί έχει πέντε πέτρες στο μέγεθος ενός μεγάλου φουντουκιού. Αυτός που ξεκινά πρώτος πετάει μια πέτρα, από τις πέντε, στον αέρα και με μια γρήγορη κίνηση, προσπαθεί να πάρει μια άλλη. Συγχρόνως προσπαθεί να πιάσει και την άλλη που πέφτει. Κάνει το ίδιο και με τις υπόλοιπες πέτρες. Όταν χάσει ένα παιδί παίζει το άλλο. Ύστερα κάνει το ίδιο και με τις υπόλοιπες πέτρες, πιάνοντας, από κάτω δύο πέτρες. Το ίδιο κάνει πιάνοντας από κάτω τρείς πέτρες και μετά με τέσσερις. Μετά περνάμε στην πιο δύσκολη φάση. Ενώνουμε τις δύο παλάμες μας, βάζουμε μέσα τις πέντε πέτρες,τις πετάμε στον αέρα και καθώς οι πέτρες πέφτουν από ψηλά, με μια γρήγορη κίνηση, γυρίζουμε τα χέρια στην απάνω πλευρά και προσπαθούμε να πιάσουμε τις πεντε πέτρες που πέφτουν.

ΣΚΛΑΒΑΚΙ ΓΡΑΜΜΕΣ (Σκιάθος,Θάσος)

Τα παιδιά χωρίζονται σε δύο ομάδες και το παιχνίδι παίζεται ανάμεσα σε δυο γραμμές που βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση η μια από την άλλη.

Τα παιδιά της μιας ομάδας κάθονται πίσω από τη μια γραμμή και της άλλης πίσω από την άλλη γραμμή. Το πρώτο παιδί της μια ομάδας μπαίνει στο χώρο του παιχνιδιού και ακολουθεί ένα παιδί από την άλλη ομάδα, κατόπιν ένα παιδί από την πρώτη κλπ. Τα παιδιά μπαίνουν στον χώρο του παιχνιδιού εναλλάξ ένας από κάθε ομάδα. Σκοπός του παιχνιδιού είναι να μαϊνάρει (ακουμπήσει) το παιδί ένα παιδί της άλλης ομάδας και να το κάνει σκλαβάκι. Μόνο που το κάθε παιδί μπορεί να μαϊνάρει μόνο το παιδί της άλλης ομάδας που είχε μπει στο χώρο του παιχνιδιού αμέσως πριν από αυτό.

Το παιδί που κυνηγά το προηγούμενο από αυτό, μπορεί να κυνηγηθεί από το παιδί της άλλης ομάδας που μπήκε μετά από αυτό. Αν κάποιο παιδί βγει στην γραμμή της ομάδας του δεν μπορεί να το ακουμπήσει αυτός που το κυνηγά, αλλά μπορεί να ξαναμπεί στο παιχνίδι με νέα σειρά.

Αν κάποιος μαϊνάρει έναν αντίπαλό του τότε αυτός γίνεται σκλαβάκι και στέκεται μερικά βήματα μπροστά από τη γραμμή της αντίπαλης ομάδας και περιμένει τους συμπαίκτες του για να τον ξελευτερώσουν. Κερδισμένη είναι η ομάδα που θα κάνει σκλαβάκια όλα τα παιδιά της άλλης ομάδα

ΚΟΚΑΛΟ ΞΕΚΟΚΑΛΟ

Αυτό το παιχνίδι παίζεται καλύτερα με πολλά παιδιά. Κάποιος μετράει από το 1 μέχρι το 10 και αρχίζει να κυνηγάει τα άλλα παιδιά.

Αν προσπαθήσει να πιάσει ένα παιδί, το παιδί αυτό πρέπει να πει κόκαλο και να μείνει ακίνητο για να μη το πιάσει. Το παιδί αυτό μπορεί να ξανακινηθεί μόνο αν το ακουμπήσει κάποιο από τα άλλα παιδιά, λέγοντας ξεκόκαλο.

Αν μείνει μόνο ένα παιδί που έχει δικαίωμα να τρέχει δεν μπορεί να πει κόκαλο και να ακινητοποιηθεί αν δεν απελευθερώσει κάποιο άλλο παιδί. Το παιδί που θα πιαστεί τελικά είναι και συτό που θα είναι ο κυνηγός στον επόμενο γύρο.

ΠΑΝΑΚΟΥΤΗ – ΠΑΝΑΚΟΥΤΗ

Ομαδικό παιχνίδι παιζόταν από κορίτσια.

Τά΄βγαζαν λέγοντας το τραγούδι :

« Άννα μάνα πορτοκάλα

Σ`ένα μήνα μπουφ

Στο μπιρέκα τζουφ»

Σε κάθε συλλαβή το παιδί που τα "βγάζει" δείχνει έναν παίχτη .

Στο κορίτσι που θα πέσει το τζουφ αυτό θα κάνει τη μάνα ενώ εκείνο που τα βγάζει αρχίζει το παιχνίδι.

Στρώνεται η «μάνα» κάτω στο χώμα . Στην ποδιά της κρατά το πιο μικρό κοριτσάκι .

Στην ποδιά αυτού στρώνεται άλλο και ούτω κάθεξης .

Το όρθιο φέρνει γύρω απ`τ`άλλα λέγοντας :Πανακουτή – Πανακουτή !

Η μάνα απαντά : Έλα απ`τ`άλλο μου αυτί !

και τα παιδιά εν χορώ συμπληρώνουν:γιατί ειν`η μάνα μου κουφή!

Φέρνοντας με κουτσό 2-3-βόλτες σταματά στη μάνα και αρχίζει ο διάλογος

- Τί θέλεις ;

- Ένα απ`τα παιδιά σου

- Μα τα χρειάζομαι , τ`αγαπώ το ίδιο . Τόνα μου σκουπίζει τ`άλλο πλένει πιάτα , τ`άλλο μαζεύει ξύλα κ.λ.π.(στο τέλος αποφασίζει να δώσει ένα-ένα τα παιδιά της , τα οποία πηγαίνουν λίγο πιο πέρα από τη μάνα)

Λέει λοιπόν η μάνα : πάρε όποιο θέλεις .

Η παίχτρια σκύβει και τα μυρίζει ένα ένα λέγοντας πως το ένα μυρίζει σκόρδο , τ`άλλο κρεμμύδι , τ`άλλο γάλα , τ`άλλο κακάο , τ`άλλο σκατά , τ`άλλο «κάτουρο» κ.λ.π.

Εκείνο που θέλει να πάρει λέει πως μυρίζει «του βασιλιά το μέλι» .

Η ίδια διαδικασία ακολουθείται και για τ`άλλα παιδιά και ….φτάνει στο τελευταίο το πιο μικρό το πιο αγαπημένο της μάνας που δεν θέλει με κανέναν τρόπο να το δώσει λέγοντας «όχι ,όχι δεν στο δίνω μα τον Άγιο Κων/νο» .

Τελικά της τ`αρπάζει το κρύβει ανάμεσα στ`άλλα και η μάνα ψάχνει να το βρει:

- Μην είδατε το παιδάκι μου; (η μάνα)

- Τι παπούτσια φόραγε; (τα παιδιά εν χορώ)

- Άσπρα .

- Ε! πάρε τον άσπρο δρόμο . Η μάνα κάνει πως ψάχνει τάχα προς τον άσπρο δρόμο.

- Τι φουστάνι φόραγε;

- Κόκκινο

- Ε! πάρε τον κόκκινο δρόμο.

Συνεχίζεται έτσι για λίγο ο διάλογος και στο τέλος φανερώνουν το παιδάκι της φωνάζοντας : Νάτο νάτο το παιδί σου! Και τρέχουν γύρω από τη μάνα η οποία αφού πάρει το παιδί της τρέχει να πιάσει κάποιο απ`τ`άλλα παιδιά ώστε ν`αλλάξουν οι ρόλοι , να γίνει άλλο παιδί μάνα και το παιχνίδι να συνεχιστεί .

ΒΑΣΙΛΕΙΑ – ΒΕΖΥΡΊΑ

Καθισμένα σταυροπόδι και σε κύκλο τα παιδιά ρίχνουν το «κότσι» όπως το ζάρι .

Το κότσι είναι από κάποιο ζώο κόκκαλο κλείδωσης με 4 όψεις,

που η καθεμία έχει τ`όνομά της: Βασιλεία – Βεζυρία , ψωμάς και γάιδαρος .

Ο ψωμάς και ο γάιδαρος πάντα χάνουν.

Ένα παιδί «Βεζύρης» θα κρατάει τη λουρίδα και ένα άλλο ,"Βασιλιάς" θα είναι ο αρχηγός του παιχνιδιού . Η μεγάλη επιτυχία θα είναι όταν τα «ρίχνουν» να τύχει στο ίδιο παιδί και η βασιλεία και η βεζυρία δηλ. και η Νομοθετική και Εκτελεστική εξουσία . Δείγμα της βασιλείας μπορεί να είναι ένα καλάμι, μια βεργούλα σαν μπαγκέτα ενώ της βεζυρίας είναι η λουρίδα .

Ο ψωμάς δεν λέει τίποτα.

Όταν όμως το παιδί που ρίχνει το κότσι φέρει γάιδαρο , ρωτά ο Βεζύρης το βασιλιά τι τιμωρία θα του επιβληθεί . Οι απαντήσεις είναι πολλές και διάφορες π.χ. γκαρίσματα , κακαρίσματα αλλά εκείνο που φοβούνται οι παίχτες είναι οι λουριδιές που τις έχουν ονομάσει και λαδάτες ή ξυδάτες . π.χ. δυο λαδάτες ή δυο ξυδάτες , τρεις λαδάτες κ.λ.π.

Το παιχνίδι συνεχίζεται . Οι εξουσίες περνάνε από χέρι σε χέρι , τα γκαρίσματα , τα κακαρίσματα και οι ξυλιές πέφτουν . Οι παίχτες περιμένουν να γίνει κάποιο λάθος από τις δυο εξουσίες για να γίνουν αυτοί Βεζίρηδες και Βασιλιάδες .

Λάθος είναι να μην εκτελεστεί σωστά κάποια εντολή ή να βαρεθεί ο Βασιλιάς και να ζητά αντικατάσταση.

ΤΟ ΚΟΥΤΣΟΥΓΚΟΥΙ

Παίζεται μόνο από αγόρια . Όλοι κρατούν στα χέρια από ένα χοντρό ραβδί και τοποθετούνται σ`ένα κύκλο . Ο καθένας μπροστά στα πόδια του έχει ανοίξει έναν μικρό λάκκο ή έχει χαράξει έναν μικρό κύκλο τη «φωλίτσα» του όπου έχει ακουμπήσει το ραβδί του . Στη μέση του κύκλου είναι ανοιγμένος ένας μικρός λάκκος ή χαραγμένος ένας κύκλος . Μέσα εκεί τοποθετείται το «κουτσουγκοί» ένα μικρό κουτσουράκι δηλ. ένα κομμάτι χοντρούτσικο ξύλο .

Κάποιος με το ραβδί του φυλάει το κουτσουγκουί για να μην το πετάξουν οι άλλοι με τα ραβδιά τους μακριά . Αν την ώρα που κάποιος σηκώσει από τη φωλιά του το ραβδί του να σπρώξει πέρα το κουτσουγκουί προφθάσει αυτός που τα φυλάει και βάλει το δικό του ραβδί μέσα στη φωλιά του παίχτη , τότε χάνει ο παίχτης τη φωλιά του «καίγεται»και οι ρόλοι αλλάζουν. Τα φυλάει αυτός τώρα . Νικητής πάντα εκείνος που θα τα καταφέρει να κρατήσει τη φωλιά του ως το τέλος .

Ο ΚΟΥΤΣΟΛΙΘΑΡΑΣ Η ΚΟΥΤΣΑΛΩΝΑ

Χαράζουν ένα ορθογώνιο παραλληλόγραμμο με 5 χωρίσματα .

Και δυο κορίτσια το σκάνε. Παίρνουν ένα λιθαράκι ή κεραμίδι και λένε βροχή ή ξηρά , αφού το φτύνουν . Το πετούν ψηλά και ότι έρθει κάτω , αυτό κάνουν . Αν έρθει βροχή , αρχίζει το παιχνίδι το κορίτσι που είχε πει βροχή .

Ρίχνει το κεραμίδι στο πρώτο πάτημα και με κουτσό πάει μέχρι τέλος . Από το τέλος πάλι με κουτσό φτάνει στο πρώτο πάτημα .

Ρίχνει το κεραμίδι στο δεύτερο πάτημα – φτάνει κουτσό στο τέλος και από το τέλος με κουτσό στο πρώτο πάτημα , ώσπού να τελειώσει . Εάν πατήσει τη γραμμή της κουτσαλώνας χάνει . Τα άλλα παιδιά είναι γύρω μαζεμένα και λένε

"Μια γριά απ`τα Θαρρούνια

Έφερε τα μακαρούνια

Έφερε το χάσει , χάσει

Παναγία μου να χάσει"

Μετά αρχίζουν οι δοκιμασίες . Πρώτη δοκιμασία είναι να βάλει το παιδί που παίζει , το κεραμίδι πάνω στα δάχτυλα του ποδιού του και να περάσει τα πατήματα . Μετά βάζει το κεραμίδι πάνω στα δάχτυλα του χεριού του και με τεντωμένο χέρι περνάει τα πατήματα , ενώ τα παιδιά φωνάζουν : Μια γριά απ`τα Θαρρούνια …..Τέλος κάνει το πατώ . κλείνει τα μάτια και περνάει τα πατήματα . Εάν καταφέρει να τα περάσει χωρίς να πατήσει πάνω σε γραμμή , κάνει και δεύτερο παιχνίδι . Εάν χάσει αρχίζει παιχνίδι το άλλο παιδί που τα είχαν σκάσει .

Τα Μήλα

Παιχνίδι που παίζεται με μπάλα, με περισσότερα από τέσσερα παιδιά. Χωρίζονται σε δυο ομάδες και στέκονται η μια απέναντι στην άλλη σε ορισμένη απόσταση. Στο μέσο στέκονται άλλα παιδιά. Οι ομάδες των παιδιών, που βρίσκονται στις άκρες, πετάνε τη μπάλα και προσπαθούν να χτυπήσουν τα παιδιά που είναι στο κέντρο. Χτυπημένο θεωρείται το παιδί όταν η μπάλα το χτυπήσει. Τα παιδιά που βρίσκονται στο κέντρο προσπαθούν να αποφύγουν τα χτυπήματα γιατί όποιο χτυπηθεί βγαίνει έξω.

Όταν όμως κάποιο παιδί της ομάδας του κέντρου κατορθώσει να πιάσει τη μπάλα στον αέρα, τότε κερδίζει ένα μήλο που συμβολικά σημαίνει πως απέκτησε ένα πλεονέκτημα. Το παιδί που έχει κερδίσει το μήλο δε βγαίνει έξω έστω κι αν χτυπηθεί με τη μπάλα αλλά χάνει το μήλο του. Έχει ακόμα το δικαίωμα να ξαναφέρει μέσα στο παιχνίδι κάποιο απ’ τα παιδιά που έχουν χτυπηθεί και έχουν βγει έξω. Όταν κάποιο παιδί της ομάδας του κέντρου πιάσει τη μπάλα και του ξεφύγει τότε καίγεται και βγαίνει έξω.

Στο τέλος, όταν έχει μείνει μόνο ένα παιδί μέσα, πρέπει να το χτυπήσουν με δέκα ριξιές. Αν αυτό δε γίνει κατορθωτό, τότε το παιχνίδι δεν έχει νικητή και ξαναρχίζει από την αρχή.

Το παιχνίδι τελειώνει κανονικά, όταν χάσουν όλα τα παιδιά της ομάδας του κέντρου.

Το παιχνίδι αυτό το παίζουν αγόρια και κορίτσια και τους είναι ιδιαίτερα αγαπητό.

ΠΑΙΓΝΙΔΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ  ΠΟΥ ΠΑΙΖΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

Παρακάτω αναφέρουμε επιγραμματικά κάποια παιγνίδια της αρχαιότητας, που έχουν φτάσει ως τις μέρες μας και παίζονται σήμερα, με τον ίδιο τρόπο ή με παραλλαγές. Επίσης αναφέρουμε τις ονομασίες που τα συναντάμε.

Τα παιγνίδια αυτά είναι:

"Αιώρα",

η γνωστή κούνια ή κρεμάστρα

"Ακινητίνδα",

στα νεώτερα χρόνια το παίζονταν με την ονομασία "τ΄ Αγκούτς".

Παραλλαγή του παιγνιδιού είναι τα σημερινά "στρατιωτάκια ακούνητα, αμίλητα, αγέλαστα" και τα "αγαλματάκια".

"Αμπάριζα ",

κυνηγητό, σήμερα το συναντάμε με το ίδιο όνομα και σαν "σκλαβάκια".

"Ασκωλιασμός ",

παιγνίδι ισορροπίας, σήμερα το βρίσκουμε ως "ασκί"

και με παραλλαγές ,στον τρόπο παιξίματος, σαν :κουτσαλωνάκι, προζύμι, κουτσοκαλόγερος, άντζης, κουτσό-κουτσό.

"Αστραγαλισμός" ,

τυχερό παιγνίδι,(ζάρια), παίζονταν με πεσσούς-κύβους (ζάρια) και κόττα (αστραγάλους-κότσια)

στους νεώτερους χρόνους έχουμε κάποιες παραλλαγές στον τρόπο παιξίματος, χρησιμοποιώντας όμως τα κότσια, αλλά και αμύγδαλα, ποντιακά καρύδια (μικρά στο μέγεθος) και μεταλλικά νομίσματα.

"Βασιλίνδα",

 όμοιο με το κλέφτες και αστυνόμοι

"Διελκυστίνδα",

το σημερινό τράβηγμα του σχοινιού, το τραβηχτό

"Εφεδρισμός",

το συναντάμε σαν πλακίτσες, λούμπαρδα, τσουνιά , κά.

"Ιμαντελισμό",

το συναντάμε σήμερα σαν "λουρί"

"Κολλαβισμός ",

το γνωστό "μπιζ" ή "βζζ".

"Κρικηλασία",

παιγνίδι με κρίκο, τροχό, το σημερινό "στεφάνι", το "τσέρκι".

"Κρυπτίνδα" ή "αποδιδρασκίνδα" ή "μυίνδα",

το γνωστό κρυφτό

"Κυνδαλισμός",

παίζεται το ίδιο και σήμερα, με άλλες ονομασίες: παλούκια, αλαμάνα, μπηχτιές, καζίκια, καρφιά.

"Κώνος", ή " στρόμβος", "στρόβιλος", "ρόμβος", "βόμβυκας",

η γνωστή σβούρα.

 

"Πέταυρον",

η τραμπάλα με διάφορες ονομασίες σήμερα: τράμπα, ξυλογαϊδάρα, νταντζαλαβίτσα , κά.

"Πεντέλιθα",

τα πεντόβολα, επίσης ονομάζεται: πετράδια, πενταπέτρια, πεντεκούκια, πεντεγούλια, στα βυζαντινά χρόνια το ονόμαζαν καλαλάτζια ή καλολαλάκια.

"Στρεπτίνδα",

σήμερα το βρίσκουμε σαν γυριστάρι, πετράδι, βωλάκι, κ.λ.π.

"Χυτρίνδα",

παίζεται και σήμερα με τον ίδιο τρόπο.

Το βρίσκουμε σαν "γύρω γύρω το ψητό", παπαδίτσα, φεσάς, μυζηθρούλα, μπλαγόμεσο, χύτρα κ.τ.λ.

"Χαλκή μυία"  ή "ψηλαφίνδα",

η τυφλόμυγα γνωστό παιγνίδι και σήμερα. Το συναντάμε σαν: τυφλοπάννι, τυφλοπαννιάρα, τυφλοπάννα, τυφλός, ζουρλοπαννιάρα, γούσταρ-πάτσα, μπούφος

 

http://dim-ag-ioann.eyv.sch.gr/Paixnidia.htm

http://www.pe.sch.gr/~grfilip/games/index.htm

http://3lyk-polichn.thess.sch.gr/Olympiaki...a/paixnidia.htm

[tik-tak]

βρήκα στο www.mednet.gr  ενα ενδιαφερον κατά τη γνωμη μου αρθράκι...

αποσπάσματα απο αυτό είναι τα παρακάτω:

 ΙΑΤΡΙΚΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

...μέσα από παροιμίες...

ΕΠΙΔΗΜΙΕΣ.

Υπάρχει ενδιαφέρον λαογραφικό υλικό σχετικά με τις επιδημίες, τις παραδόσεις γι αυτές, τις προσωποποιήσεις των νοσημάτων κλπ. Η  η γνώση της μεταδοτικότητας δηλώνεται με τις παροιμίες

Γειτονικό, κολλητικό και

Ό,τι ακούς στη γειτονιά σου,

πάντεχε και στα δικά σου.

Ο λαϊκός άνθρωπος θεωρεί την επιδημία ως θεϊκή τιμωρία για αμαρτίες, για έκλυση των ηθών και ως προειδοποίηση για τον αναγκαίο κοινωνικό σωφρονισμό και διόρθωση.

Δυστυχώς τέτοιες αντιλήψεις δεν τις πολέμησε η εκκλησία, με σπάνιες φωτεινές εξαιρέσεις.

Την ίδια αντίληψη υποστηρίζει η παροιμία που λέει

Αφορμή δεν είχαμε κι ο θεός την έστειλε

Γνωρίζοντας ο κόσμος τη σοβαρότητα ορισμένων επιδημικών (ή άλλων) νοσημάτων θεωρεί ότι αυτός που αρρωσταίνει από ελαφρό νόσημα πρέπει μάλλον να θεωρεί τον εαυτό του τυχερό, παρά να παραπονείται για την μικρή του ταλαιπωρία:

Βήχα και συνάχι χαρά στον οπού τάχει.

ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΙ.

Πολλές είναι οι περιπτώσεις τραυματισμών στην καθημερινή ζωή κι εμφανίζουν μεγάλη ποικιλία τόσο ως προς τον μηχανισμό με τον οποίο επέρχονται όσο και ως προς τη σοβαρότητά τους.

Το απλούστερο είναι να τρυπηθεί κάποιος από ένα αγκάθι.

Κάποτε όμως αυτό μπορεί να γίνει αφορμή για σοβαρότερα προβλήματα: διαπυήσεις, πυρετό, ακόμα και τέτανο.

Γι αυτό λέει μια κεφαλλονίτικη παροιμία

Έμπα αγκάθι, έμπα αφορμή

όπου η λέξη αφορμή έχει την έννοια της φλεγμονής ή της διαπύησης (όπως λ.χ. και στη φράση: αφόρμισε το χέρι μου κλπ). Η παροιμία λέγεται για κακούς που γίνονται πρόξενοι σκανδαλισμών ή αναταραχής.

Από τις πολλές άλλες αιτίες και από τα πολλά άλλα είδη τραυματισμών η πτώση των ηλικιωμένων έχει περάσει σε παροιμίες καλά γνωστές στο πανελλήνιο.

Ο γέρος θα πάει ή από πέσιμο ή από χέσιμο

Ο γέρος θα πάει ή από πεσιό ή από χεσιό.

Το ίδιο δηλώνεται και με τη λιγότερο διαδεδομένη παροιμία

Του γέρου σκόνταμα του χάρου μήνυμα

Βεβαίως τραυματισμοί υπήρχαν/υπάρχουν και από αλλες αιτίες: ατυχήματα, φιλονεικίες, μάχες κλπ.

Όσο πιο σοβαρός ο τραυματισμός, τόσο πιο αναγκαία η γρήγορη παρέμβαση του γιατρού.

Καθυστέρηση στην άφιξη ή τη θεραπευτική παρέμβαση μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στον τραυματία:

Ώστε να `ρθούνε οι γιατροί πάνε οι πληγωμένοι.

ΔΙΑΤΡΟΦΗ.

Ο καθοριστικός ρόλος της διατροφή στην υγεία, την αρρώστια και την επιβίωση του ανθρώπου είναι καλά γνωστός στο λαό και δηλώνεται με πλήθος παροιμιών.

Παροιμίες αναφέρονται στο ρόλο της ανεπαρκούς ή της υπερβολικής ή της ακατάλληλης διατροφής, στην αξία ή την απαξία ορισμένων τροφίμων και ποτών, σε διαιτητικές συνήθειες, σε τρόπους παρασκευής των φαγητών, σε υλικά που πρέπει να χρησιμοποιούνται κλπ.

Η ανεπάρκεια της τροφής είναι υπόλογη νοσημάτων, όπως και η υπερβολή:

Το πολύ φα(γ)ί σπληνιάζει και το λίγο μαραζιάζει

δηλαδή οδηγεί σε καχεξία. Μαραζιάρικα λέγονται και τα καχεκτικά παιδιά. Συνώνυμη της λέξης μαράζι με την έννοια της καχεξίας είναι και η λέξη σουφρίτης που χαρακτηρίζει την παιδική υποθρεψία.Η φράση

Ήβγαλε το σουφρίτη

λέγεται σε κάθε περίπτωση απίσχνασης και καχεξίας παιδιών και ενηλίκων.

Η πείνα είναι αίσθηση βασανιστική που οδηγεί σε εκνευρισμό, επιθετικότητα, αϋπνία και άλλες ψυχοσωματικές διαταραχές:

Ο πονεμένος αποκοιμήθηκε, ο νηστικός όχι

Είναι γνωστό εξάλλου ότι η πείνα συνεπάγεται έλλειψη ενεργητικότητας και δυναμισμού

κι αυτό δηλώνεται με την παροιμία

Νηστικό αρκούδι δεν χορεύει

Λέγεται ακόμα για τον νηστικό ότι

Βρωμάν' τα χνώτα του από την πείνα ή ότι

Βρωμάει το στόμα του από την πείνα,

φράση που κυριολεκτεί μεν, έχει όμως και άλλες προεκτάσεις και χρήσεις, όπως συμβαίνει με όλες τις παροιμίες και παροιμιώδεις φράσεις.

για εκείνον που μένει σχεδόν τελείως νηστικός λέγεται η φράση

Ζει με (τον) αέρα,

που θυμίζει πολύ τη φράση του Ευβούλου   "πεινώσι...κόπτοντες αύρας....σιτούμενοι".

Σε περίπτωση γαστρικού φόρτου συνιστάται η ανακούφιση των ενοχλημάτων με την πρόκληση εμέτου.

Αυτό δηλώνει η παροιμία

Αν σου έρχεται αναγούλα βάλ' το χέρι να ξεράσεις.

Για να χορτάσει κανείς την πείνα του και ν'ανακουφίσει τους πόνους της κοιλιάς του τρώει οτιδήποτε βρει,

τα πιο αταίριαστα είδη τροφής, όπως δηλώνει και σχετικός παροιμιόμυθος από τη Λακωνία:

Τα βάτα τα βατόμουρα

η πίττα της γειτόνισσας

τα πέντε σ ταχτοκούλουρα

παύουν τους πόνους της κοιλιάς.

Αλλά και η βλαβερή επίδραση της πολυφαγίας δηλώνεται επίσης με ορισμένες παροιμίες.

Αναφέρουμε δύο πολύ χαρακτηριστικές

Μοιρασμένο φα(γ)ί, αναπα(υ)μένη κοιλιά

Και το πολύ το μέλι φέρνει κοψίματα.

Με τη δεύτερη δεν υπονοείται βέβαια μόνο το περιγραφόμενο αληθινό γεγονός.

Η ρήση ισχύει για κάθε διαιτητική παρεκτροπή έστω και αν πρόκειται για εκλεκτής ποιότητας εδέσματα.

Λαιμαργία και πολυφαγία δηλώνουν και οι φράσεις

Έφαγε τον περίδρομο (ή: περιδρομίασε)

Έφαγε τον άμπακο

Έφαγε τον αγ(κ)λέουρα

Έφαγε του σκασμού (ή: έφαγε το σκασμό)

και άλλες. Η λέξη περίδρομος σημαίνει στα αρχαία κάθε τι το στρογγυλό, λ.χ. η περίδρομος αυλή, η "χώρα όρεσι περίδρομος", δηλαδή χώρα τριγυρισμένη από βουνά κλπ.

Επειδή τους πόνους της κοιλιάς από πολυφαγία ή λαϊκή αντίληψη τους αποδίδει σε στρίψιμο (ή "στρόφο") του εντέρου, χρησιμοποιείται η λέξη περίδρομος. Λόγω των έντονων πόνων που προκαλούνται στην περίπτωση αυτή η λέξη περίδρομος έγινε και κατάρα: "περίδρομος να σε κόψει".

Η λέξη άμπακος (άβαξ, αβάκιο) είναι ο πίνακας και κατ'επέκταση το τραπέζι. Η φράση λοιπόν "έφαγε τον άμπακο" σημαίνει ότι έφαγε κάποιος και το τραπέζι ακόμα και όχι μόνο τα τρόφιμα που ήταν σ'αυτό.

Η γνώση των προβλημάτων υγείας από την πολυφαγία δηλώνεται και με αρνητική έκφραση, με οδηγίες για "ελαφρύ στομάχι", όπως στο γνωστό δίστιχο υγιεινών παραγγελμάτων:

Έχε τα πόδια σου ζεστά, την κεφαλή σου κρύα

και το στομάχι σου ελαφρύ, γιατρού δεν έχεις χρεία.

Τα οινοπνευματώδη, και ιδιαιτέρως το κρασί, αναγνωρίζονται στις λαϊκές αντιλήψεις ως ευφραντικό και συμπλήρωμα της διατροφής, εφόσον χρησιμοποιούνται σε λογικές ποσότητες.Εγκυρες επιστημονικές μελέτες έδειξαν ότι μικρές ποσότητες κρασιού στο δείπνο προστατεύουν από τη στεφανια ία νόσο.

Η παροιμία από χρόνια δηλώνει ότι το κρασί είναι πολύ ευνοϊκό για την υγεία των ηλικιωμένων:

Ο ύπνος τρέφει το μωρό κι ο ήλιος το μοσχάρι

και το κρασί τον γέροντα τον κάνει παλικάρι.

Μάλιστα, όπως και στην αρχαιότητα, το κρασί μπορεί να χρειαστεί και "νέρωμα".

Η παροιμία είναι σαφής:

Μήνας που δεν έχει ρο

βάζε στο κρασί νερό

Επειδή όμως όποιος πίνει κρασί κινδυνεύει να μεθύσει,

εκφράζεται σε παροιμίες και το παράπονο:

Κρασί σε πίνω για καλό κι εσύ με κρους στον τοίχο.

Γιαυτό και σε άλλη παροιμία δίνεται η συμβουλή

Όταν είσαι μεθυσμένος τον τοίχο βάστα.

Ας έρθουμε τώρα σε επιμέρους τρόφιμα, σ'εκείνα που παραδοσιακά αποτελούν τα βασικά συστατικά της διατροφής του Έλληνα.

Και πρώτα απ'όλα στο ψωμί.

Για το ψωμί υπάρχουν σημαντικότατα λαογραφικά δεδομένα, που αρχίζουν από το στάρι, προχωρούν στο αλεύρι κι επεκτείνονται στο ζύμωμα, το πλάσιμο, το ψήσιμο, την κατανάλωση ή τη συντήρηση του ψωμιού. Αποτελεί το πιο βασικό συστατικό της διατροφής κι αντιπροσωπεύει, εννοιολογικά, όλα τα είδη της διατροφής.

Λέμε

Δεν έχει ψωμί να φάει

για εκείνον που ζει σε έσχατη φτώχεια.

Το ψωμί ταυτίζεται τελικά με την ίδια τη ζωή.

Γι αυτό και λέγονται οι φράσεις

Λίγα τα ψωμιά του

Λίγα τα καρβέλια του

για έναν που βρίσκεται σε κίνδυνο άμεσου θανάτου.

Το λάδι είναι επίσης βασικό συστατικό της διατροφής όχι μόνο για τους Έλληνες, αλλά και για τους άλλους λαούς της λεκάνης της Μεσογείου. Όλα τα τρόφιμα ακόμα και τα πιο ευτελή λαχανικά, χόρτα άγρια ή τσουκνίδες αποκτούν γευστικότητα και θρεπτική αξία με την προσθήκη λαδιού.

Καλά `ν' τα ρουπακόφυλλα με το ροΐ το λάδι.

Ρουπακόφυλλα είναι τα φύλλα του ρουπακιού και ρουπάκι η άγρια βελανιδιά, της οποίας τα φύλλα βεβαίως και δεν τρώγονται. Η παροιμία, προκειμένου να τονίσει τις ιδιότητες του λαδιού, υπαινίσσεται ότι ακόμα και αυτά τα μη βρώσιμα φύλλα, μπορούν να φαγωθούν αν προστεθεί λάδι.

Το λάδι βοηθάει για να δημιουργήσει το αίσθημα του κορεσμού.

Γι αυτό κάποιον που χόρτασε φαγητό λένε

Λάδωσε τ' αντεράκι του.

Το λάδι θεωρείται και θεραπευτικό, χρησιμοποιούμενο στην περιποίηση πληγών και τραυμάτων. Η φράση

Βάζει λάδι στις πληγές

που αναφέρεται και σε δημοτικά τραγούδια, υποδηλώνει μεν τη θεραπευτική αυτή δράση, έχει όμως και την έννοια της ανακούφισης και της συμπαράστασης σε κάθε είδους βάσανα.

Στη λαϊκή αντίληψη το λάδι είναι και αφροδισιακό. Η παροιμία συμβουλεύει:

Φάε λάδι κι έλα βράδυ

Το κρέας είναι μία ακόμα απαραίτητη τροφή. Στην παραδοσιακή διατροφή δεν ήταν συνηθισμένο φαγητό. Κρέας έτρωγαν σε συγκεκριμένες εορταστικές μέρες του χρόνου κι επιπλέον, κατά προτίμηση βραστό, αν ήταν άρρωστοι. Ειδικά το κόκκινο κρέας ήταν γνωστό ότι συμβάλει στην αιμοποίηση, όπως δηλώνει η παροιμία:

Φάε βόιδι, βάλε αίμα

Φάε ψάρι φτύσε φλέμα.

Άποψη γνωστή ήδη από τα χρόνια του Γαληνού που γράφει: "Τα δε βόεια κρέατα τροφήν μεν και αυτά δίδουσι ουκ ολίγην, ούτ' ευδιαφόρητον, αίμα μέντοι παχύτερον ή προσήκει γεννά" (Περί τροφής δυνάμεως).

Στην Πελοπόννησο λένε για τα κρέατα:

Το βοϊδινό σε παχαίνει

το πρόβειο σε ομορφαίνει

το τράγειο σε δυναμώνει.

Όσο για το μαγείρεμα υπάρχουν σαφείς απόψεις:

Κρέας ωμό και ψάρι ψημένο,

Άλλα φαγητά θεωρούνται περισσότερο εύγευστα και υγιεινά σε συγκεκριμένες εποχές ή παρασκευασμένα με ειδικό τρόπο:

Κότα πίττα το Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη.

Κάθε πράμα στον καιρό του κι ο κολιός τον Αύγουστο

Σκόπιμες είναι και οι εναλλαγές της τροφής:

Πότε πίττα και λαρδί

πότε πίττα μοναχή.

Η σημασία της όρεξης, αλλά και της επίδρασης σ'αυτή διαφόρων ψυχολογικών συντελεστών αναγνωρίζεται στις λαϊκές παροιμίες, που υποστηρίζουν ότι η όρεξη είναι σημαντικότερη από το ίδιο το φαγητό:

Κάλλιο καλή όρεξη παρά καλό φαί.

Ούτε είναι τυχαίο ότι δίνουμε την ευχή "καλή όρεξη" χωρίς να αναφέρεται στην ευχή οτιδήποτε για την ύπαρξη και την επάρκεια, το είδος ή την ποιότητα του φαγητού.

Όσο για την επίδραση διαφόρων παραγόντων στην όρεξη οι παροιμίες που ακολουθούν είναι σαφείς:

Κάλλιο ξερό ψωμί μ' ειρήνια παρά ψάρια με τη γκρίνια.

Κάλλιο λάχανα με γέλια παρά ζάχαρη με γκρίνια.

Για να μην επηρεάζεται αρνητικά η όρεξη πρέπει όλο το περιβάλλον να είναι ευχάριστο - και πολύ περισσότερο να είναι ευχάριστοι οι γύρω μας άνθρωποι. Όταν αυτό δε συμβαίνει η τροφή μπορεί να μην κατεβαίνει, να μας έρχεται τάση προς έμετο ή και να μας βλάπτει περισσότερο. Λέμε τις παροιμιώδεις φράσεις

Τον είδε και του κόπηκε η όρεξη

Τον είδε και του ήρθε αναγούλα

Του στάθηκε η μπουκιά στο λαιμό.

Η πρώτη φράση υποδηλώνει ψυχογενή ανορεξία, η δεύτερη ψυχική αποστροφή και υποσυνείδητη τάση αποβολής / έμεσης, η τρίτη σπασμό του οισοφάγου. Η φράση

Το τρώει (ενν. το φαγητό) και τον τρώει

υπονοεί μάλλον ενοχλήματα από το στομάχι.

ΥΓΙΕΙΝΗ ΤΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ.

Η λαϊκή αντίληψη αναγνωρίζει τη σημασία του ήλιου στην υγιεινή διαβίωση και την εκφράζει με διάφορες νοηματικά παραπλήσιες παροιμίες.

Όπου μπαίνει ο ήλιος δεν μπαίνει ο γιατρός

Όπου μπαίνει ο ήλιος βγαίνει ο γιατρός

Σπίτι που δεν βλέπει ο ήλιος το βλέπει ο γιατρός.

Δεν είναι τυχαίο, πέρα από τις συμβολικές προεκτάσεις, πως ο Απόλλωνας της αρχαιοελληνικής μυθολογίας είναι (συν τοις άλλοις) θεός του ήλιου και θεός της υγείας.

ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ.

Η κληρονομικότητα αναγνωρίζεται και αυτή ως ένα από τα αίτια νοσημάτων, όπως και πλήθος από περιβαλλοντικούς παράγοντες. Η αντίληψη της κληρονομικότητας δεν είναι μονοσήμαντη ούτε ενιαία, αλλά καλύπτει ένα ευρύ φάσμα εννοιών, που κυμαίνονται από την αμαρτία και τις επιπτώσεις της ως τους καθαρά βιολογικούς συντελεστές. Λεγόταν κι ακόμα λέγεται η παροιμία

Το μήλο κάτω απ' τη μηλιά θα πέσει,

παροιμία που είναι πανελληνίως γνωστή και ακόμα σε ευρεία χρήση. Το ίδιο πνεύμα δηλώνουν και οι παροιμίες

Κατά μάνα, κατά κύρη και

Κατά μάνα, κατά κύρη, κατά γιο και θυγατέρα

Κατά μάνα, κατά κύρη είν' και το παιδί που σπείρει.

Γενικότερη αναγνώριση του ρόλου της κληρονομικότητας διαβλέπουμε και σε αρκετές άλλες παροιμίες από όλη την Ελλάδα. Αναφέρουμε εδώ ορισμένες χαρακτηριστικές:

Από γενιά πάει το βασιλίκι.

Του μπαμπά του μοιάζει ο Γιάννης.

Γέννησέ με να σου μοιάσω,

σπείρε με να σου ταιριάσω.

Παρ' άνθρωπο από γενιά και σκύλο από μιτάτο.

Σε άλλη παροιμία που είναι προφανώς εκκλησιαστικής προελεύσεως υποστηρίζεται ότι:

Αμαρτίαι γονέων παιδεύσουσι τέκνα,

όπου το παιδεύω έχει την έννοια του τιμωρώ και όχι του διδάσκω.

Είναι προφανής όμως και η βιολογική σημασία της φράσης σε περιπτώσεις νοσημάτων, όπως λόγου χάριν η συγγενής σύφιλη στην πριν τα αντιβιοτικά εποχή. Συναφείς έννοιες εκφράζονται και με τρεις ακόμα πολύ περιγραφικές παροιμίες:

Γονείς πατήσαν άγκανθα, τα τέκνα μαμουδιάζουν

Γονιοί τα τρώνε τα ξινά και τα παιδιά μουδιάζουν

Οι μάνες τρων' τα όξινα και τα παιδιά μουδιούνε.

Υπάρχει μια άλλη παροιμία που μπορεί να αναφέρεται είτε σε σύμφυτες ιδιότητες, θετικές ή αρνητικές, είτε σε ιδιότητες που αποκτούνται κατά την πολύ πρώιμη, τη βρεφική ακόμα ηλικία:

Ό,τι αποκτάς στο σπάργανο, στο σάβανο τ'αφήνεις

Ο λαϊκός άνθρωπος θέλει μ' αυτή την παροιμία να δηλώσει τη μονιμότητα ορισμένων χαρακτηρολογικών ή άλλων ιδιοτήτων για όλες τις φάσεις και τα στάδια της ζωής του ανθρώπου.

ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ.

Εκτός από τα μικρόβια και τις κακώσεις, εκτός από τη διατροφή και την υγιεινή κατοικία, ψυχολογικοί και ψυχοσωματικοί συντελεστές, ψυχοτραυματικά γεγονότα και εντάσεις μπορεί να υπεισέρχονται στην παθογένεια των νοσημάτων. Ιδιαιτέρως όμως τονίζεται ο ρόλος των ψυχοσωματικών συντελεστών σε παθήσεις του πεπτικού, όπως στο έλκος του στομάχου-δωδεκαδακτύλου:

Το πολύ ταμάχι χαλάει το στομάχι,

όπου ταμάχι είναι ο υπερβάλων ζήλος, αλλά και η πλεονεξία και το αχόρταγο των επιθυμιών. Στο στομάχι βλάπτει και η υποχρέωση να ανεχόμαστε πρόσωπα ή καταστάσεις που μας είναι ανεπιθύμητα και δυσάρεστα. Ενδεικτική είναι η παροιμιώδης φράση

Μου κάθεται στο στομάχι

Για τα ισοδύναμα του φόβου, του άγχους, της ενοχής και της κατάθλιψης οι συγγραφείς καταγράφουν τις ακόλουθες παροιμιώδεις φράσεις:

Έσπασε η χολή μου

Σπαζοχόλιασα

Φαρμακώθηκα μόλις τό `πα (=ένιωσα ενοχή)

Με φαρμάκωσε μ' αυτά που μού `πε

Στάζουν φαρμάκι τα λόγια του.

Τη φράση

Δάγκωσε τη γλώσσα σου όπως και

Δαγκώθηκα όταν το είπα

θεωρούν δείγμα προστατευτικού αμυντικού μηχανισμού για ένα κακό που λέχθηκε, ή ως αυτοτιμωρητική ενέργεια από ενοχές.

Ακόμα εκδηλώσεις σωματικής μετατροπής - εμβροντησιακού κυρίως τύπου - θεωρούν ότι εκφράζονται με τις παροιμιώδεις φράσεις

Έμεινε στήλη άλατος

Μαρμάρωσε από τον φόβο του.

Είναι προφανές ότι και οι δύο φράσεις προέρχονται από τη βιβλική περιγραφή της γυναίκας του Λωτ κατά την καταστροφή των Σοδόμων. Αντιθέτως, δεν αναγνωρίζεται η προέλευση της παροιμίας

Είπαν στην κότα τρεις φορές ξι και λιποθύμησε

που δηλώνει ακριβώς ότι και οι πιο πάνω φράσεις.

Πιο εκφραστική είναι η ποντιακή παροιμιώδης φράση

Έγινε χιόνια και νερά

που κατά τους Κρανιδιώτη και Τερέντιο δηλώνει το αρχικό ψυχοτραυματικό "πάγωμα" και τους επακόλουθους κλαυθμούς.

Η γενικότερη βλαπτική επίδραση στην υγεία των ψυχοτραυματικών γεγονότων δηλώνεται με μία πολύ εύγλωττη παροιμία που λέει ότι

Οι πίκρες κόβουν γόνατα και οι λογισμοί γερνούνε

Μ' αυτά συμφωνούν και οι παροιμιώδεις φράσεις

Τον γέρασαν τα βάσανα

Άσπρισε από τα βάσανα

Άσπρισε από τις στενοχώριες

Οι ξένες έγνοιες ψάρρηναν την κεφαλή του

που ακόμα αποτελούν συνηθισμένες φράσεις μεταξύ των λαϊκών ανθρώπων.

ΥΠΕΡΚΟΠΩΣΗ.

Και η υπερβολική κόπωση από την εργασία θεωρείται αίτιο νόσου.

Η πολλή δουλειά τρώει τον αφέντη

δηλώνει η παροιμία.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

ΑΙΜΟΠΤΥΣΗ.

Γνωστή και συνήθως οφειλόμενη στη φυματίωση.

Πολύ χαρακτηριστική για τον πλούτο της υγείας η Κρητική παροιμία:

Τι το θέλω το χρυσό λαγίνι

και να φτυώ το αίμα μέσα;

ΒΡΕΦΙΚΗ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ.

Για την περιγεννητική θνησιμότητα λεγόταν οι παροιμίες:

Απ' την κοιλιά της μάνας του στης γης το μαύρο χώμα.

Απ' τη μάνα στη μαμή, χάθηκε το παιδί

Απ' τη μαμή ως τη λεχώνα (ενν.: χάθηκε το παιδί)

Απ' τη λεχώνα στη μαμή άφαντο γίνη το παιδί.

Οι τρεις τελευταίες παροιμίες χρησιμοποιούνται για να δηλώσουν την ταχεία και κυρίως την ανεξήγητη απώλεια πραγμάτων σε περιορισμένο κύκλο προσώπων.

ΓΥΑΛΙΑ.

Βάλε γέρο τα γυαλιά σου

για να κάμεις τη δουλειά σου

που ρεαλιστικά αναφέρεται στα προβλήματα όρασης των ηλικιωμένων.

ΕΠΙΛΗΨΙΑ.

Η επιληψία γνωστή κατά την αρχαιότητα ως «ιερά νόσος» διατηρεί και στη λαϊκή γλώσσα τον ευφημισμό της.

Ονομάζεται «γλυκύ». Η φράση

Τον έπιασε το γλυκύ του

αναφέρεται σε κάθε «μαινόμενο», «που χτυπιέται», όπως ο επιληπτικός που εμφανίζει κατά τη διάρκεια της κρίσης του γενικευμένους σπασμούς.

Συναφής είναι ακόμα η φράση:

Χτυπιέται από το κακό του

όπου ως κακό υπονοείται η επιληπτική κρίση, ενώ με το «χτυπιέται» περιγράφονται οι σπασμοί.

Με τις φράσεις

Αφρίζει από το κακό του και

Έβγαζε αφρούς από το κακό του

εννοούνται οι αφροί της κρίσης αλλά και «σημαίνεται» ο πολύ έντονος θυμός.

ΘΝΗΣΚΩΝ.

Και για τον άρρωστο του τελικού σταδίου υπάρχουν παροιμίες που δηλώνουν την κατάστασή του.

Η  φράση

Κρατά τη δραχμή στα δόντια,

προέκταση των αρχαιοελληνικών αντιλήψεων για την αμοιβή του βαρκάρη που μεταφέρει στον κάτω κόσμο.

Μια άλλη παροιμίια λέει για τον ετοιμοθάνατο ότι

Μαζεύει γράμματα για τους αποθαμένους.

Η φράση στηρίζεται στα νεοελληνικά έθιμα, σύμφωνα με τα οποία οι μοιρολογίστρες έλεγαν στο λείψανο διάφορα μηνύματα και παραγγελίες για να τα μεταφέρουν στους δικούς τους ανθρώπους στον Άδη.

Η φράση

Επήγε αρεντάτος και τρεχάτος

λέγεται για εκείνους που πεθαίνουν πριν την ώρα τους.

ΙΚΤΕΡΟΣ.

Ο ίκτερος είναι γνωστός σε διάφορες περιοχές με διάφορα ονόματα: χρυσή, ίκτερος, έκτορας, λίχτουρας κ.λπ.

Αλλού λέγεται με το τουρκογενές όνομα σαραλίκι ή σαρηλίκι από τη λέξη σαρί που σημαίνει κίτρινος. Στη λαϊκή θεραπευτική ο ίκτερος αντιμετωπιζόταν με κόψιμο του χαλινού της γλώσσας. Η φράση

Του έκοψε το λίχτουρα

λέγεται όταν κάποιος αντιμετωπίζεται αποφασιστικά και δυναμικά.

Όσο για την αιτιολογία του ικτέρου η λαϊκή αντίληψη θεωρεί ότι ο ίκτερος είναι αποτέλεσμα μεγάλου και αιφνίδιου φόβου. Αυτό ακριβώς δηλώνεται με τη φράση

Έβγαλε τη χρυσή απ' τον φόβο του

αλλά και με τις φράσεις

Έσπασε η χολή του από τον φόβο

Μου έσπασε τη χολή

Με σπαζοχόλιασε

ΚΑΣΙΔΑ.

Λέγεται και κατσίδα, είναι δε πάθηση του τριχωτού της κεφαλής.

Όσο για τη θεραπεία της κασίδας είναι πολύ δύσκολη.

Αυτό φαίνεται και από την παροιμία.

Αν κάτεχε ο κασίδης φάρμακο θα το κανε (της κεφαλής του)

που λέγεται για κάποιον που συμβουλεύει για πράγματα στα οποία και ο ίδιος έχει αποτύχει.

ΚΗΛΗ.

Η κήλη στη δημώδη ιατρική ορολογία λέγεται σπάσιμο. Η φράση

Αλί στον άντρα τον καλό που πιάσουν δυο σπασμένοι.

θέλει να δηλώσει ότι και οι ισχυροί δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στις διαμάχες με περισσότερους, έστω κι αν αυτοί είναι λιγότερο ισχυροί και λιγότερο ικανοί.

Αφορμή θέλει ο σπασμένος

πως πονεί η αρκιδαριά του.

ΛΕΠΡΑ.

Αρρώστια φόβος και τρόμος του κόσμου, ενδημική παλαιότερα σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Ήταν γνωστό ότι η μεταδοτικότητά της ήταν μικρή, ίσως όμως ο κοινωνικός στιγματισμός και η απομόνωση ήταν αιτίες του μεγάλου φόβου για τη νόσο. Σχετική με τη μεταδοτικότητα της νόσου ήταν και η παροιμία:

Με τον μεσκίνη φάε, πιε, μα κοιμητό μην κάνεις.

Βαρειά ήταν η κατάρα για κάποιον να πάθει λέπρα:

Να μου αξιώσει ο θεός να σε δω μεσκίνη στη Σπιναλόγκα.

Πιθανές αιτιολογικές συσχετίσεις της λέπρας εκφράζονται με την παροιμία

Του μεσκίνη είπανε να μη φάει ψάρι

-Λέει: Ντα-Εγίνηκέ μου εμένα ότι μου γίνηκε.

Η φράση λέγεται όταν κάποιος δεν έχει πια να φοβηθεί από κάτι ή για να χρησιμοποιήσουμε πιο γνωστή παροιμία «ο βρεγμένος τη βροχή δεν τη φοβάται».

Δεν είναι τυχαίο ότι οι παροιμίες αυτές προέρχονται από την Κρήτη, καθώς το νόσημα ενδημούσε εκεί.

Στην Κρήτη άλλωστε υπήρχε η μεγαλύτερη Ελληνική αποικία λεπρών - και η τελευταία που λειτούργησε στην Ευρώπη.

ΣΥΓΚΑΥΜΑ.

Στη λαϊκή γλώσσα σύγκαμμα, ή δερματίτις εξ επαφής, προκαλείται από τον ερεθισμό του δέρματος των μηρών εξ αιτίας της επαφής μεταξύ τους, του ιδρώτα, της ανάπτυξης μυκήτων κ.λπ. Λέγεται και παράτριμμα. Η παρατήρηση είναι ότι (εκτός από τα μωρά που επιπλέον ερεθίζονται και από τα ούρα) το σύγκαυμα εμφανίζεται σε παχιά άτομα. Γι αυτό και η παροιμία δηλώνει ότι τα

Αχαμνά μηριά κι αν σμίξουν δεν συγκαίγονται.

ΥΠΟΘΡΕΨΙΑ.

Ο παιδικός μαρασμός λέγεται ζούρα ή σούφρα ή σουφρίτης. Για παιδιά υπολειπόμενα στην ανάπτυξη λένε:

Άγουρο ακόμα είναι και

Έβγαλε το(ν) σουφρίτη.

Η τελευταία φράση λέγεται και για τους ενήλικους που από υποθρεψία ή αρρώστια έχουν καχεκτική εμφάνιση.

Για τους καχέκτες χρησιμοποιούνται ακόμα οι εξής φράσεις:

Έγινε σαν τον Αη Σπυρίδωνα.

Σαν αγιοκέρι έγινε.

Έλιωσε σαν το κερί.

Είναι σωστός Αγιαντώνης.

Η πρώτη υπονοεί την εμφάνιση του λειψάνου. Η δεύτερη και η τρίτη αναφέρονται στο λεπτό κερί ή λιανοκέρι που όταν ανάψει λυώνει λίγο-λίγο και μειώνεται συνεχώς. Η τελευταία αναφέρεται στην κάτισχνη εμφάνιση του ερημίτη Αγίου Αντωνίου.

ΥΠΟΚΡΙΣΗ ΝΟΣΟΥ.

Έχουμε ήδη αναφέρει παροιμίες σχετικές με την υπόκριση νόσου στο κεφάλαιο για τις αρρώστιες.

Πιο γνωστή είναι η παροιμία

Πότε ο Γιάννης δεν μπορεί,

πότε ο κώλος του πονεί.

Εδώ αναφέτουμε μία ακόμα παροιμία που προέρχεται από την Κρήτη και που δηλώνει πως

Καλλιά 'ναι οι σκόλες των αγιών

παρά των προσκεφαλαριών.

Δηλαδή ότι είναι προτιμότερες οι επίσημες αργίες όπως εκείνες για να τιμηθεί η μνήμη αγίων, παρά οι αργίες των τεμπέληδων που δηλώνουν ή υποκρίνονται ασθένεια για να μείνουν στο κρεβάτι.

Η  ΤΡΕΛΑ

Αρκετές παροιμίες ήταν κι εξακολουθούν να είναι σε χρήση για τις διάφορες ψυχικές διαταραχές, κυρίως για τις μείζονες, που αποκαλούνται από το λαό συνολικά τρέλα. Βεβαίως η λέξη μπορεί να υποδηλώνει και άλλες καταστάσεις, όχι υποχρεωτικά παθολογικές, όπως τη ζωηρότητα του χαρακτήρα, την ανωριμότητα των νέων, την υπερδραστηριότητα, αλλά και το μεγάλο ενδιαφέρον για ένα αντικείμενο.

Στις παροιμίες αναγνωρίζεται ότι η τρέλα είναι μία ακόμα πάθηση για τους ανθρώπους, γι' αυτό λένε ότι

Η τρέλα δεν πάει στα βουνά.

Συχνά το πάθος είναι μόνο εσωτερικό, στην ψυχή του πάσχοντος, και δεν δίνει εξωτερικές ενδείξεις,

τουλάχιστον για τους μη ειδικούς. Η φράση

Άνθρωπο βλέπεις, ψυχή δεν βλέπεις

λέγεται ακριβώς γι αυτές τις περιπτώσεις, αλλά και για να υποδηλώσει το άγνωστο των αισθημάτων, των σκέψεων και των παθών της ψυχής του ανθρώπου.

Και σε άλλες παροιμίες αναγνωρίζεται ότι η εξωτερική εμφάνιση δεν παρέχει ενδείξεις της νόσου και ότι είναι οι πράξεις εκείνες που θα χαρακτηρίσουν τον τρελό:

Ο τρελός κέρατα δεν έχει,

λέει η παροιμία που υπονοεί και συχνά συμπληρώνεται από τη φράση τρέλες θα κάμει.

Παραλλαγή της παροιμίας αυτής λέει ότι

Ο λωλός κουδούνια δεν φορεί

έτσι, θα τον καταλάβουμε από την συμπεριφορά του.

Το ίδιο δήλωνε και η αρχαία ρήση

Άφρων κώδωνα ουκ έχει.

Οι μη λογικές ή παρανοϊκές πράξεις είναι άλλοτε ανώδυνες κι άλλοτε σοβαρές ή και καταστροφικές κι οι συνέπειές τους μπορεί να επηρεάζουν λίγους ή πολλούς, τον τρελό τον ίδιο ή τους λεγόμενους γνωστικούς.

Τέτοιες διάφορες καταστάσεις δηλώνονται και με τις παροιμίες που ακολουθούν:

-Τ' είχες κι ίδρωνες;

-Με λωλό επάλευα.

Ένας λωλός ρίχνει μια πέτρα στο πηγάδι

και χίλιοι φρόνιμοι δεν την εβγάζουν.

Ο τρελός γελά βλέποντας τον κόσμο, σκεπτόμενος ή ενθυμούμενος διάφορα γεγονότα.

Ο λωλός με το θυμάται, χαίρεται

Χαζό παιδί, χαρά γεμάτο

Στου λωλού το στόμα ξεφύτρωσε το γέλιο

Στου λωλού το στόμα περισσεύει το γέλιο

Το στόμα του λωλού πάντα γεμάτο γέλια

Ο κουζουλός τα θωρεί και τα δεν θωρεί, γελά

Γελά ο τρελός στ' αγέλαστα.

Η τελευταία θυμίζει πολύ την αρχαία φράση που διασώζεται ως τις μέρες μας και υποστηρίζει ότι

Γελά ο μωρός καν τι μη γελοίον ει.

Η άρση των αναστολών και η αποκάλυψη αληθειών που αλλιώς δεν θα εξωτερικεύονταν

έχουν επισημανθεί και δηλώνονται με τις παροιμίες:

Από μικρό κι από τρελό μαθαίνεις την αλήθεια

Από τρελό και από μεθυσμένο μαθαίνεις την αλήθεια

Της παροιμίας αυτής διασώζονται και άλλες διατυπώσεις, με μικρές παραλλαγές κατά εποχές και τόπους.

Από κουζουλό και από μεθυσμένο

μαθαίνει ο φρόνιμος την αλήθεια.

Από λωλό και μεθυστή μαθαίνεις την αλήθεια

Από λωλό κι από μωρό μαθαίνεις την αλήθεια

Από μεθυσμένο κι από μικρό παιδί μαθαίνεις την αλήθεια

Από παιδί, τρελό και μεθυσμένο μαθαίνεις την αλήθεια.

Η παροιμία μεταφέρει βέβαια πολύ αρχαιότερη γνώση.

Η αντίστοιχη φράση των αρχαίων έλεγε

Οίνος και παίδες αληθείς,

ενώ οι Βυζαντινοί έλεγαν

Από σαλόν και μεθυστήν ν' ακούσεις την αλήθειαν.

Κάποτε μπορεί να χρησιμοποιούνται οι τρελοί και για αλλότριους σκοπούς:

Με του τρελού το χέρι έβγαλε το φίδι από την τρύπα.

λέει η παροιμία.

Η κατασπατάληση των δυνάμεων σε ανάξιες λόγου πράξεις, η υπερκινητικότητα, η έλλειψη πρόβλεψης, οι στερεοτυπίες είναι δείγματα μη λογικής συμπεριφοράς. Ενδεικτικές είναι οι επισημάνσεις στις παροιμίες:

Ο τρελός κι ο μεθυσμένος στην ανηφόρα τραγουδάνε

Ο ζουρλός στην ανηφόρα ή τρώει ή τραγουδάει ή σ(φ)ουράει

Ο ζουρλός δουλειά δεν είχε κι έτριβε τον κώλο του

Ο τρελός αν δεν κουραστεί, δεν κάθεται.

Αλλά αυτά είναι ανώδυνες ενέργειες. Κάποτε η συμπεριφορά μπορεί να είναι επιθετική, να υπάρχει μεγάλη διεγερτικότητα και να δημιουργούνται διάφορες δύσκολες καταστάσεις. Η συμπεριφορά αυτή συγκρίνεται με εκείνη του επιθετικού μεθυσμένου

Είδε ο τρελός τον μεθυσμένο και φοβήθηκε.

Κάποτε ο τρελός είναι επικίνδυνος για τον εαυτό του.

Ο παροιμιόμυθος λέει:

Είπαν του τρελού ν' άψει φωτιά κι έκαψε τα ρούχα του.

Αλλά μπορεί να κάνει κι άλλα ο τρελός, ιδιαίτερα λόγω του μη καταλογισμού ευθυνών:

Ο ζουρλός κι η εξουσία κάνουν ό,τι θέλουν

ή όπως λένε στην Κύπρο,

Άρκος και πελός, όπως τους δόξει.

Δηλαδή: ο άρχοντας και ο τρελός μπορούν να κάνουν ό,τι τους περάσει από τη σκέψη.

Η ψυχική αρρώστια θεωρείται χειρότερη από τη σωματική.

Γι αυτό τονίζεται:

Κάλλιο αρρώστια στο κορμί

παρά αρρώστια στην ψυχή.

Ως προς την αιτιολογία της θεωρείται ότι

η κληρονομικότητα έχει βαρύνοντα ρόλο:

Ο τροζός γάμος κάνει και τροζό παιδί,

πιστεύουν στην Κρήτη.

Ακόμα η ψυχική αρρώστια θεωρείται μόνιμη και ισόβια, σύμφωνα με τις παροιμίες:

Αν γεννηθείς λωλός, λωλός και θ' αποθάνεις

Είδες γέρο λωλό; Είχε το απ' τα νιάτα του

Είδες γέρο παλαβό; Θάρρειε το απ' τα νιάτα του

Όπου `ναι γέρος κουζουλός, από τα νιάτα τό `χει

Θεωρείται ακόμα ανίατη:

Γεράματα και ζούρλια, πληγές αγιάτρευτες.

Για την αντιμετώπιση της ψυχικής νόσου, που όπως είπαμε, εθεωρείτο ανίατη, γινόταν προσφυγή στις υπερφυσικές δυνάμεις: τον θεό, τους αγίους, αλλά και τους μάγους. Η στοιχειώδης νοσηλεία γινόταν σε ναούς ή σε μοναστήρια, όπου οι ιερείς τ

[tik-tak]

ιατρική και λαογραφία

στη Μάνη των ημερών μας , όταν σε μια εγκυμονούσα ο γυναικολόγος

δεν μπορεί με τον υπέρηχο να δει το φυλο του εμβρύου

, τότε το έμβρυο είναι γένους θηλυκου!!!

Στη Μάνη , ο υπέρηχος παρουσιάζει μια... επιλεκτικότητα

στο χρονικό διάστημα προσδιορισμου του φύλου

...χιχιχιχ...

είναι πια κοινό μυστικό...

όταν η εξέλιξη της ιατρικής υπηρετεί τα ήθη και τα έθιμα ενός τόπου...

[tik-tak]

Αγρίμια κι αγριμάκια

- Αγρίμια κι αγριμάκια μου,

λάφια μου μερωμένα,

πέστε μου πού'ναι οι τόποι σας,

πού'ναι τα χειμαδιά σας;

- Γκρεμνά'ναι εμάς οι τόποι μας,

λέσκες τα χειμαδιά μας,

τα σπηλιαράκια του βουνού

είναι τα γονικά μας.

***********************

Αμοργιανό

Αμοργιανό είναι το νερό

Αμοργιανή κι η βρύση

Αμοργιανή κι η κοπελιά

που πάει να γιομήσει.

Αμοργιανό μου πέραμα

να ‘χεις καλό ξημέρωμα.

Ήλιε μου στο βασιλεμό

περίμενε λιγάκι

να στείλω στην αγάπη μου

ένα γαρουφαλάκι.

Αμοργιανό μου πέραμα

να ‘χεις καλό ξημέρωμα.

************************

[dcool!]

α ρε τικ-τακ!

με το που ειδα το θεμα,και εχοντας συνειδητοποιησει προσφατα την αγαπη σου για το μικρασιατικο τραγουδι,

ηθελα να ποσταρω το "Τικ-τικ, τικι-τικιτακ, κανει η καρδια μου...",

αλλα συνειδητοποιησα οτι το ειχες κανει ηδη!

[tik-tak]

α,σε και γω συγκρατηθηκα να μην το ξαναποστάρω....χιχιιχι.....

[dcool!]

Αραμπάς περνά

Δημοτικό Μικράς Ασίας

Αραμπάς περνά, σκόνη γίνεται

σήκωσ’ το φουστανάκι σου, να μη σκονίζεται

Αραμπάς περνά, αραμπατζής κουτσός

στην μπάντα κοριτσάκια, να μη σάς πάρει ομπρός

Αραμπάς περνά, με τα φρόκαλα

εβγάτε Φασουλιώτισσες με τα τσόκαρα

Δε σου το ’πα μια μες στον Κασαπά

Δε σου το ’πα δυο μες στο Κορδελιό

Δε σου το ’πα τρεις, να μην παντρευτείς

Κι αν παντρευτείς, τι καλό θα δεις

τον άντρα που θα πάρεις, να μην τονε χαρείς

[Σοφία]

"Λαός που τη παράδοση , ξεχνά και δεν θυμάται , στο λήθαργο του μαρασμού παντοτινά κοιμάται...."

ΣΕ ΨΗΛΟ ΒΟΥΝΟ

Κρητικό Ριζίτικο

Σε ψηλό βουνό

σε ριζημιό χαράκι ο νιος..

καθεται ένας αητός,καθεται ένας αητός.

Βρεγμένος χιονισμένος.. ο καημένος

και παρακαλεί..και παρακαλεί

τον ήλιο ν'ανατείλει.

Ήλιε ανά..ήλιε ανάτειλε,ήλιε ανάτειλε!

Ήλιε λαμψε και δω ..και δώσε

για να λιώσουνε..για να λιώσουνε

τα χιόνια απο τα φτερά μου

και τα κρούσταλα και τα κρούσταλα

απο τ'ακράνυχα μου..

Μην τονε κλαίς τον αητό όντε βροντά και βρέχει..

Μόνο να κλαις ένα πουλί..όντε φτερα δεν έχει..

[Λευτέρης]

Κέντρο Αιγαιακών Λαογραφικών και Μουσικολογικών Ερευνών (Κ.Α.Λ.Μ.Ε.)

Το Κ.Α.Λ.Μ.Ε. αναπτύσσει ποικίλες πολιτισμικές και παιδαγωγικές-μορφωτικές δραστηριότητες που αφορούν τον ελληνικό λαϊκό πολιτισμό. Κύριος προσανατολισμός του Κέντρου είναι η βιωματική προσέγγιση στοιχείων του πολιτισμού των νησιών του Αιγαίου Πελάγους και της Μικράς Ασίας. Επιδίωξή μας αποτελεί ο επαναπροσδιορισμός των ανθρωπίνων σχέσεων και του προσώπου, μέσα από τις διαχρονικές αξίες που προβάλλουν το ελληνικό πνεύμα και ο πολιτισμός.

Και επειδή είμαστε στο 12ήμερο

Κάλαντα, Καλήμερα και πάντα και του χρόνου

Αθήνα, 2004.

Κάλαντα της περιόδου του Δωδεκαημέρου (η χρονική περίοδος από τα Χριστούγεννα έως και τα Θεοφάνεια), από τα νησιά του Αιγαίου πελάγους και τη χερσόνησο της Μικράς Ασίας, με τη ΧΟΡΩΔΙΑ & ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΑΙΓΑΙΟΥ. Συνοδεύεται από δίγλωσσο φυλλάδιο, με τα ποιητικά κείμενα των καλάντων (μόνο στην ελληνική) και εισαγωγικό σημείωμα για την εορτολογική περίοδο και τα άσματά της.-

Ακούστε δείγμα

Ρεϊς-Ντερέ

Αθήνα, 2002

15 Τραγούδια προσφύγων από το ομώνυμο χωριό της Ερυθραίας Μ. Ασίας, τραγουδισμένα από την οικογένεια Σωτηρίου Μαυράκη. Η έκδοση βασίζεται στη μελέτη μουσικολαογραφικού υλικού. Περιλαμβάνει δίγλωσσο φυλλάδιο (στην ελληνική και αγγλική) με αναλυτικά σχόλια για τη μουσική, τους χορούς και τις ενδυμασίες της περιοχής.

και άλλα πολλά εδώ

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Λάκης Χαλκιάς

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Μουσική σκηνή άλλη όχθη

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Μιχάλης Ττερλικκάς

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Χρόνης Αηδονίδης

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[tik-tak]

Λύκειο των Ελληνίδων

Το Λύκειο των Ελληνίδων ιδρύθηκε το 1911 από την πρωτοπόρο του ελληνικού φεμινιστικού κινήματος Kαλλιρρόη Παρρέν, η οποία, με τη μαχητική της αρθρογραφία από τις στήλες της "Eφημερίδος των Kυριών", χάραξε καινούριους δρόμους για τις γυναίκες, μιλώντας πρώτη για το δικαίωμα στην εργασία και την αξιοπρέπεια.

Στόχος του Λυκείου Ελληνίδων είναι η διαφύλαξη της παράδοσης και η μετάδοσή της από γενιά σε γενιά.

Το έργο του Λυκείου στηρίζουν 49 παραρτήματα στο εσωτερικό και 19 στο εξωτερικό που διαπνέονται από τις ίδιες ιδέες και επιτελούν ένα σημαντικό έργο, αφού, ιδιαίτερα τα παραρτήματα του εξωτερικού, ενισχύουν τους δεσμούς του εθνικού ελληνικού κέντρου με τον απόδημο ελληνισμό.

Έντονη είναι η δραστηριότητα του Λυκείου των Ελληνίδων σε διάφορους τομείς. Εκτός από τη χορευτική ομάδα που λαμβάνει μέρος σε πολλές εκδηλώσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, το Λύκειο ανέλαβε από το 1991 τη διεξαγωγή προγραμμάτων με θέμα την κατάρτιση στη διδασκαλία του χορού και τη συντήρηση των παραδοσιακών ενδυμασιών.

Στην προσπάθειά του για τη διάδοση και τη διάσωση της παραδοσιακής μουσικής έχει εκδώσει δίσκους, κασέτες και CD, που αποτελούν πολύτιμα ντοκουμέντα καταγραφής της παράδοσης.

Πολύτιμη είναι και η συλλογή εθνικών ενδυμασιών του Λυκείου των Ελληνίδων, αλλά και η συλλογή εγγράφων, μαρτυριών και κειμένων που αποτελούν το θησαυρό του Ιστορικού του Αρχείου.

Καλλιρρόη Παρέν – Η πρώτη Ελληνίδα φεμινίστρια

Η Καλλιρρόη Παρέν (Ρέθυμνο 1861 – Αθήνα 15 Ιανουαρίου 1940) υπήρξε μια από τις πρώτες Ελληνίδες φεμινίστριες. Μεγάλωσε στην Αθήνα. Αρχικά φοιτά στο σχολείο Σουρμελή στον Πειραιά και στην συνέχεια στην Γαλλική σχολή των Καλογραιών.

Το 1878 παίρνει το πτυχίο της δασκάλας από το Αρσάκειο. Έχοντας την υποστήριξη του συζύγου της Ιωάννη Παρέν, ο οποίος την ενθάρρυνε στους αγώνες της ωριμάζει στην ιδέα να ακολουθήσει το επάγγελμα της δημοσιογραφίας.

Έτσι η πρώτη ελληνίδα φεμινίστρια διεκδικεί και τον τίτλο της πρώτης ελληνίδας δημοσιογράφου και εκδότριας όταν το 1887 άρχισε να εκδίδει το εβδομαδιαίο περιοδικό Εφημερίς των Κυριών, που απευθυνόταν αποκλειστικά σε γυναίκες.

Το περιοδικό συνέχισε να εκδίδεται για τριάντα σχεδόν χρόνια, αποκλειστικά από γυναίκες για γυναίκες, ώσπου το 1918 η Καλλιρρόη εξορίστηκε στην Ύδρα.

Στόχος της εφημερίδας ήταν να «εισάγει» και στην Ελλάδα τους φεμινιστικούς προβληματισμούς που ήδη απασχολούν τοις γυναίκες των Δυτικών κρατών και να αφυπνίσει τις συνειδήσεις των γυναικών της τότε εποχής.

Η Καλλιρρόη Παρέν έκανε επίσης κινήσεις υπέρ της παροχής ίσων ευκαιριών συμμετοχής στην εκπαίδευση και την πολιτική ζωή της χώρας στις γυναίκες. Μετά από δικά της διαβήματα, η κυβέρνηση του Δηλιγιάννη επέτρεψε τη φοίτηση των γυναικών στο Πανεπιστήμιο και το Πολυτεχνείο. Επίσης, ήταν η πρώτη που κίνησε το θέμα της παραχώρησης δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες ήδη από τη δεκαετία του 1890.

Τελικώς το 1949 οι Ελληνίδες μετά απο πολλούς αγώνες και πιέσεις αποκτούν το δικαίωμα του «εκλέγειν και εκλέγεσθαι» στις δημοτικές εκλογές, το οποίο είχαν μόνον οι εγγράμματες άνω των 30 ετών, απόφαση η οποία επεκτάθηκε το 1952 και για τις βουλευτικές εκλογές.

Η Ελένη Σκούρα, εκλέχθηκε το 1953 σε επαναληπτική εκλογή στη Θεσσαλονίκη με τον συνδυασμό «Ελληνικός Συναγερμός» που μαζί με την Βιργινία Ζάννα («Κόμμα Φιλελευθέρων»), υπήρξαν οι δύο πρώτες γυναίκες υποψήφιες για το βουλευτικό αξίωμα στην Ελλάδα. Η πρώτη Ελληνίδα που κατέλαβε υπουργικό αξίωμα, ήταν η Λίνα Τσαλδάρη, σύζυγος του πολιτικού Παναγή Τσαλδάρη. Εκλέχθηκε βουλευτής στις εκλογές του 1956 και του 1958 και διατέλεσε υπουργός κοινωνικής πρόνοιας για την περίοδο 1956-1958.

Το Λύκειο Ελληνίδων ιδρύθηκε το 1911 με δική της πρωτοβουλία, ενώ ίδρυσε και άλλα φιλανθρωπικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα για γυναίκες, όπως η «Σχολή της Κυριακής των άπορων γυναικών και κορασίων του Λαού», η «Ένωσις των Ελληνίδων», το «Άσυλον της Αγίας Αικατερίνης» και το «Άσυλον των Ανιάτων». Έγραψε επίσης τα μυθιστορήματα Η Χειραφετημένη και Η Μάγισσα.

Στις 6 Ιουνίου 1992 η Καλλιρρόη Παρέν τιμήθηκε με τα αποκαλυπτήρια της προτομής της στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών.

Μουσείο Ιστορίας της Ελληνικής Ενδυμασίας

Το Μουσείο Ιστορίας της Ελληνικής Ενδυμασίας δημιουργήθηκε το 1988 για να στεγάσει την ενδυματολογική συλλογή του Λυκείου των Ελληνίδων. Ο εμπλουτισμός και η δημιουργία της συλλογής του μουσείου ανάγονται στη δεκαετία του 1910, όταν η ιδρύτρια του Λυκείου των Ελληνίδων Καλλιρρόη Παρρέν ζήτησε τη δωρεά τοπικών φορεσιών και προέβη σε αγορές ενδυμασιών που αποτέλεσαν τον πυρήνα της Ιματιοθήκης του Λυκείου Ελληνίδων στο τμήμα Εθνικών Ενδυμασιών. Επιθυμία της ιδρύτριας ήταν να δημιουργηθεί "εν είδος μουσείου εθνογραφικού, συμπληρούντος το επίσημον του κράτους". Οι φορεσιές της συλλογής του Λυκείου Ελληνίδων χρησιμοποιούνταν αρχικά στις εμφανίσεις της χορευτικής του ομάδας. Γρήγορα όμως η Αλεξάνδρα Βασσενχόβεν, έφορος του τμήματος Εθνικών Ενδυμασιών επί 37 έτη, συνειδητοποίησε τη μοναδικότητα των ενδυμασιών αυτών και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το υλικό του τμήματός της ήταν περισσότερο μουσειακά αντικείμενα παρά θεατρικά κοστούμια. Η σκέψη αυτή βρήκε ένθερμη υποστήριξη από την τότε πρόεδρο του Λυκείου των Ελληνίδων Χρυσούλα Καλλία και οδήγησε στην ίδρυση του Μουσείου Ιστορίας της Ελληνικής Ενδυμασίας. Στο μουσείο στεγάζεται από το 1994 και το Εθνικό Αρχείο Ελληνικής Παραδοσιακής Ενδυμασίας. Πρόκειται για ένα κέντρο έρευνας που συστάθηκε το 1989 με σκοπό τη συγκέντρωση πληροφοριών για τις ελληνικές τοπικές φορεσιές και τη διοργάνωση εκθέσεων ενδυματολογικού περιεχομένου.

Λύκειο Ελληνίδων:

παραδίδονται μαθήματα παραδοσιακών χορών

πληροφορίες:

Δημοκρίτου 14,

Αθήνα 10673,

210-3611042

[Αρσινόη]

το κακο με το λυκειο τουλαχιστον με το κεντρικο του ΄καταστημα΄ στο κολωνακι στο οποιο ειχα τηλεφωνησει last year ειναι οτι τα κοριτσακια εχουν μαθημα αλλες ωρες απ οτι τα αγορακια,δε χορευουν μαζι

μου την εσπασε μου θυμησε αλλους καιρους ασε που εγω ειχα κανονισει να ξεκινησω με φιλο μου οποτε εμεινα με την ορεξη τελικα

[tik-tak]

Χοροθέατρο "Δόρα Στράτου"

Η Δόρα Στράτου (Δωροθέα Στράτου) υπήρξε ηθοποιός, χορογράφος και θιασάρχης. Ιδρύτρια του ομωνύμου συγκροτήματος Ελληνικών Χορών. Γεννήθηκε στην Αθήνα το Νοέμβριο του 1903. Κόρη του δικηγόρου και Πολιτικού Νικόλαου Στράτου και της Μαρίας Κορομηλά (κόρης του θεατρικού συγγραφέα Δημήτρη Κορομηλά). Σπούδασε πιάνο, τραγούδι χορό και θέατρο. Μεγάλωσε σε μεγαλοαστικό περιβάλλον με πολλές επιρροές από κλασσικά θεατρικά έργα αλλά και από τους μεγάλους χορούς των Ανακτόρων, Πρεσβειών κλπ.

Η θανατική ποινή και εκτέλεση του πατέρα της (πρώην Πρωθυπουργού) το 1922 της δημιούργησε τη μεγαλύτερη τραυματική εμπειρία στη ζωή της. Μετά τη δήμευση της περιουσίας των γονιών της και τον κοινωνικό υποβιβασμό με τη μητέρα της και τον αδελφό της Ανδρέα έφυγε στο εξωτερικό (Βερολίνο, Παρίσι και Νέα Υόρκη) για 10 χρόνια που όμως συνέχισε σπουδές.

Το 1932 επιστρέφει στην Ελλάδα και βοηθάει τον Κάρολο Κουν στη δημιουργία του θεάτρου του. Στη διάρκεια της κατοχής συνεργάσθηκε δραστήρια στο φιλανθρωπικό έργο της Αρχιεπισκοπής Αθηνών και συμμετείχε στον Εθνικό Οργανισμό Χριστιανικής Αλληλεγγύης.

Η πρωτοπορία της όμως στο τομέα της λαϊκής τέχνης άρχισε το 1951 όταν η τότε Βασίλισσα Φρειδερίκη αναζήτησε άξιο λόγου χοροδιδασκαλείο των ελληνικών δημοτικών χορών στην Αθήνα, που όμως δεν υπήρχε. Συνέπεσε τότε να έρθει στη Ελλάδα ένα ξένο πολυμελές φολκλορικό συγκρότημα που αφενός μεν θεωρήθηκε πρωτοφανές και αφετέρου για να υπογραμμισθεί η παντελή έλλειψη παρόμοιου ελληνικού. Ο τότε καθηγητής του Πανεπιστημίου Γ. Μέγας ρίχνει την ιδέα τέτοιας δημιουργίας για την διάσωση αλλά και διάδοση των ελληνικών χορών. Η Δόρα Στράτου αναλαμβάνει την επιμέλεια και ο Σοφοκλής Βενιζέλος (αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης Πλαστήρα) αναλαμβάνει να βοηθήσει. Το 1952 δημιουργείται το συγκρότημα Ελληνικών Λαϊκών Χορών και το 1953 αρχίζουν για πρώτη φορά στην Ελλάδα οι πρώτες τακτικές θεατρικές παραστάσεις ελληνικών λαϊκών χορών και τραγουδιών σε επίπεδο επαγγελματικών αξιώσεων. Τον ίδιο χρόνο η Δ.Σ. δημιουργεί κοινωφελές σωματείο με την επωνυμία «Εταιρία Ελληνικών Λαϊκών Χορών και Τραγουδιού» με περιοδείες του συγκροτήματος πλέον και στο εξωτερικό δίνοντας παραστάσεις σχεδόν σε όλες τις Ηπείρους.

Το 1954 δημιουργείται το υπαίθριο θέατρο Δόρας Στράτου στο αρχαίο θέατρο του Πειραιά, με καθημερινές παραστάσεις σε όλη τη θερινή περίοδο που κράτησε μέχρι το 1964, οπότε και δημιουργήθηκε το Θέατρο Κήπου του Θησείου για ένα όμως χρόνο. Τέλος το 1965 με τη βοήθεια και συνεργασία του σκηνογράφου Σπύρου Βασιλείου δημιουργείται το Θέατρο Δόρας Στράτου στο χώρο του Φιλοπάππου.

Το 1967 συνελήφθηκε με αιτία ότι έκρυβε στην οικία της τον δημοσιογράφο Χρήστο Λαμπράκη, την αποφυλάκιση της οποίας πέτυχε από το εξωτερικό η μετέπειτα Υπουργός Μελίνα Μερκούρη.

Επίσης η Δόρα Στράτου ήταν ιδρύτρια του κοινωφελούς σωματείου «Ελληνικοί Χοροί – Δόρα Στράτου», του σωματείου «Ζωντανό Μουσείο – Δόρα Στράτου» καθώς και ιδρυτικό μέλος του Θεάτρου Τέχνης και του Ελληνικού Κέντρου του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου (Αντιπρόεδρος του κέντρου μέχρι το 1966) και μέλος του Διεθνούς Ινστιτούτου θεάτρου (1951-1966).

Το έργο της αναγνωρίσθηκε διεθνώς και επιχορηγήθηκε από το Ίδρυμα Φορντ (1968-1972). Βραβεύθηκε από την Ένωση Αμερικανικού Εκπαιδευτικού Θεάτρου, την Ακαδημία Αθηνών (1974) και Αργυρό Μετάλλιο από τον Όμιλο Ροταριανών (1975).

Οι διαλέξεις είναι ανοιχτές σε όλους, ενώ για τα σεμινάρια πρέπει να γραφτεί κανείς μέλος.

Οι διαλέξεις διαρκούν μιάμιση ώρα και γίνονται στην Πλάκα, Πέμπτη ώρα 21:00.

Τα σεμινάρια διαρκούν 4-6 ώρες και γίνονται στου Φιλοπάππου, Κυριακή ώρα 15:00.

Διαλέξεις της Πέμπτης

31/01/2008 Οι γιορτές των Ελλήνων της Πόλης.

14/02/2008 Οι ελληνικοί μύθοι στη μοντέρνα και σύγχρονη χορογραφία.

28/02/2008 Χορευτικές παραδόσεις από την Κέρκυρα.

13/03/2008 Ζωντανεύοντας παραμύθια με την κίνηση και το χορό.

27/03/2008 Χορευτικά έθιμα και τραγούδια από τη Νεστάνη Αρκαδίας.

10/04/2008 Το τελευταίο «σάλτο» του Νιζίσκι και η απώλεια της αυτοδημιουργίας.

08/05/2008 Μουσικοχορευτικές παραδόσεις από τα Βίλια και το Κριεκούκι Αττικής.

22/05/2008 Η εξέλιξη των χορευτικών εθίμων στο Παλαίκαστρο. Με τη φροντίδα του Δήμου Ιτάνου και του

Λαογραφικού Μουσείου Παλαικάστρου Σητείας.

Η παρακολούθηση είναι δωρεάν.

Ωρα 21:00, στο κτίριο γραφείων στην Πλάκα, Σχολείου 8 (πάροδος Αδριανού 122).

Σεμινάρια της Κυριακής

03/02/2008 Χοροθεραπεία μέσω της πρωτόγονης έκφρασης.

24/02/2008 Η τεχνική του οριεντάλ στο Κάιρο από την έρευνα της Nelly Mazloum.

09/03/2008 Αυτοσχεδιασμός και μπούτο.

16/03/2008 Για τη σωστή απόδοση των χορών της Κρήτης.

23/03/2008 Για τη σωστή απόδοση των χορών της Κρήτης

30/03/2008 Χοροί από την Αστυπάλαια.

13/04/2008 Χοροί από την περιοχή της Αρνισσας.

11/05/2008 Από τον αρχαίο αιγυπτιακό χορό έως τον προϊσλαμικό "ρακς σαρκί".

18/05/2008 Ινδικοί, ανατολίτικοι και σούφικοι χοροί.

Κυριακή ώρες 15:00-20:00

Στην κλειστή αίθουσα του Θεάτρου στο Λόφο Φιλοπάππου.

Πληροφορίες:

Θέατρο: 210.92.14.650-- ώρες 19.30 - 21.00

Γραφεία: 210.32.44.395-- ώρες 09.00 - 16.30

φαξ 210.32.46.921

mail@grdance.org

www.grdance.org

[tik-tak]

το κακο με το λυκειο τουλαχιστον με το κεντρικο του ΄καταστημα΄ στο κολωνακι στο οποιο ειχα τηλεφωνησει last year ειναι οτι τα κοριτσακια εχουν μαθημα αλλες ωρες απ οτι τα αγορακια,δε χορευουν μαζι

μου την εσπασε μου θυμησε αλλους καιρους ασε που εγω ειχα κανονισει να ξεκινησω με φιλο μου οποτε εμεινα με την ορεξη τελικα

ναι...έχεις δίκιο...(κι εγώ είχα τηλεφωνήσει για τα μαθήματα αρχαρίων)...

τ'αλλο δεν στο ειπανε;;;;;;

...ότι τα κορίτσια είναι υποχρεωμενα να φορούν φούστα/φουστάνι στα μαθήματα;...

προσωπικά αυτό με απέτρεψε...χιχιχι...

πάντως, μια φίλη μου που πήγαινε εκεί

εχει θετικές εντυπώσεις όσον αφορά στο επίπεδο εκπαίδευσης...

---------

στο θέατρο Δόρα Στράτου είχα παει για ένα δίμηνο...

εκεί η εκπαίδευση χωριζει σε 3 τρίμηνα το "εκπαιδευτικο έτος" και όλη

η εκπαίδευση κρατά 3 χρόνια και όταν την ολοκληρώσεις χορηγείται πιστοποιητικό (με αυτό

μπορείς να διδάξεις σε δήμους , πολιτιστικούς συλλόγους κοκ )

Η φιλοσοφία είναι η εξής: σε κάθε τρίμηνο διδάσκονται σχεδόν όλοι οι χοροί (ακόμη και

οι παραλλαγές τους ) από μια περιοχή

[εγω πρόλαβα -στο δίμηνο που έκανα- τους χορούς Θράκης και Ανατ.Ρωμυλίας...

καλό το επίπεδο, πολύ καλό...

αλλά προσωπικά δεν μπορούσα να περιμένω 3 χρόνια , αλλά και να

ταλαιπωρούμαι με τις συγκοινωνίες  μέχρι  να μάθω να χορευω τους πιο

συνηθισμένους χορούς για να "σταθώ" σε ένα γλέντι...

π.χ. να ξέρεις να χορεύεις  το τάδε χορό από το Φυλακτό Τυχερού

στο Εβρο και να μην έχεις μάθει ακόμη το Καλαματιανό...]

Για όσους ενδιαφέρονται να μάθουν παραδοσιακούς χορούς , καλή ιδέα 

είναι να ψάξουν στο δήμο τους.

(Στο δήμο μου, το τμήμα παραδοσιακών και κρητικών χορών είναι  πολύ καλό,

με πολλές ώρες (6-7 ωρες/εβδ) και καλούς δασκάλους και μονο 15ευρώ το μήνα)

Επίσης, δωρεαν μαθήματα παραδοσιακών χορων γινονται στον Ο.Ν.Α. του

Δήμου Αθηναίων στη Λεωφ.Αλεξάνδρας (μετα το Μετρό Αμπελόκηποι)

και φυσικά....

μαθήματα δημοτικών και κρητικών χορών στην Πανεπιστημιακή Λέσχη

(Ιπποκράτους 15)

[dcool!]

το κακο με το λυκειο τουλαχιστον με το κεντρικο του ΄καταστημα΄ στο κολωνακι στο οποιο ειχα τηλεφωνησει last year ειναι οτι τα κοριτσακια εχουν μαθημα αλλες ωρες απ οτι τα αγορακια,δε χορευουν μαζι

ετσι πρεπει κι αυτο ειναι το σωστο!

μη σου πω και κατα μονας με το χοροδιδασκαλο...

(γιατι,οπως ελεγε και η γιαγια μου η μεροπη προ εγκεφαλικου και αφασιας... μοναχος σου χορευε κι οσο θελεις πηδα!)

τ'αλλο δεν στο ειπανε;;;;;;

...ότι τα κορίτσια είναι υποχρεωμενα να φορούν φούστα/φουστάνι στα μαθήματα;...

αντε καλε!

αυτο δεν ειναι προβλημα!

(προσδιορισανε και το μηκος? το ντεκολτε?)

[Doctor_7]

Το Κεντρικό του Λυκείου είναι μόνο για σκληροπυρηνικούς/ές...

Σε ενδιαφέρει να ξέρεις τρεις παραλλαγές καθισμάτων σε "ξεχασμένους" χορούς από το κεφαλοχώρι Τάδε βόρεια της Φλώρινας; Είναι το κατάλληλο μέρος για σένα.

Μόνο να ξέρεις πως το Κεντρικό είναι κατά κανόνα "αγωνιστικό" τμήμα, τμήμα επίδειξης, οπότε και οι απαιτήσεις είναι ανάλογες. Υπάρχουν βέβαια και πιο low profile καταστάσεις, αλλά όταν ακούς Κεντρικό Λυκείου Ελληνίδων ξέρεις ότι είναι άτομα που θα χορέψουν π.χ. στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων κλπ... Άτομα δηλαδή που δεν είναι 12 μήνες στο τμήμα, αλλά από τα 12 τους χρόνια στη χειρότερη...

Για πιο soft καταστάσεις, αναζητήσατε ένα παράρτημα του Λυκείου στα πέριξ της οικίας σας. Γιατί ο χορός είναι διασκέδαση, τα ΜΜΜ όχι.

Εκεί τα τμήματα είναι μικτά και μπορεί και η shlia να φέρει και το αγόρι της, χωρίς καν σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης.

Η φούστα για τις γυναίκες είναι κάτι που "επιβάλλεται" για πρακτικούς σκοπούς (τα αγόρια ανέκαθεν υπήρξαν αντίθετα σε αυτό το χούι, γιατί όσο να 'ναι μετά από μερικές ώρες χορού θες να ακουμπήσεις τα ματάκια σου σε ένα ωραίο εσωρουχάκι που σκάει πάνω από το χαμηλοκάβαλο τζιν της χορεύτριας, όταν αυτή θα κάνει ένα υποτυπώδες κάθισμα)...

Ας μην ξεχνάμε φυσικά και την προσκόλληση στην παράδοση και στο "τάξις και ηθική" που πρεσβεύει το Λύκειο, προσκόλληση που ενίοτε αγγίζει παθολογικά όρια.

Ας κρατήσουν οι χοροί, λοιπόν...

[Αρσινόη]

χαιρομαι ιδιαιτερα που πηρε μπρος...αποψε ενα τοπικ σαν το συγκεκριμενο

δοκτωρα θενκς για το ινφο

ηξερα οτι στα παραρτηματα του λυκειου στις επαρχιακες πολεις τα τμηματα ειναι μεικτα ,αλλα οτι και τα εντος αθηνας εκτος κολωνακιου...ειναι επισης μεικτα δεν το ξερα

βλεπεις τοτε που χα τηλεφωνησει της εξεφρασα της κυρατσας με την οποια μιλησα τη δυσαρεσκεια μου οταν μου πε οτι δεν ειναι μεικτα τα τμηματα αλλα ενω το ειχα κανει ολοκληρο θεμα δε φροντισε να μου εξηγησει οτι αυτο ισχυει μονο για το κολωνακι

τικ τακ σ ευχαριστουμε για ολα αυτα που ποσταρεις .απο μονη σου αρκεις να ανεβασεις το επιπεδο.. του φορουμ σκαλοπααααααααααααααατια προς τα πανω

παιδες οσο απαρχαιωμενο...και εκτος εποχης... και να ακουγεται σε καποιυς το μαθαινω παραδοσιακους χορους σας λεω οτι αν βρειτε καλη παρεα να πηγαινετε,ειναι τρελλα!

γυμναζεσαι κανεις ποδαρες και κωλαρα και σφιγγουν και τα χερια χωρις να το καταλαβεις

ξεσηκωνεται ανατασσεται...η ψυχουλα σου στο ακουσμα των μουσικων οσο κι αν ισως δεν το περιμενεις επειδη προφανως ακους αλλα ειδη μουσικης συνηθως

αναταρασσεται το μεσα σου ενιοτε και σε πιανουν οι συναισθηματισμοι-οι μουσικες φταινε και γι αυτο

ΜΕΡΑΚΛΩΝΕΙΣ συχνα πυκνα

ξεδινεις

γνωριζεις κοσμο εξω καρδια ε ναι για να γουσταρουν να χορευουν μαλλον εξω καρδια ειναι

και το καλυτερο ειναι οτι αφου μαθεις να χορευεις,οπου γαμος και χορος γινεσαι η βασιλω η πρωτη που ξεσηκωνεις την παρεα και τα πληθη γενικως προς εκπληξη τους παντα χεχε και σηκωνονται μετα ολοι και χορευουν και πεφτει το γελιο της αρκουδας και περνατε φινα!

αυτααααααααα

οχι αμα θετε μη γραφεστε μετα απ ολα αυτα

το μονο tip που χω να δωσω

ειναι αφειστε τις κορμαρες σας στους ρυθμους της μουσικης

μην κολλατε πουθενα

και να μη το χετε no prob αν αφεθειτε θα σας ερθει σας το υπογραφω

[per-sempre]

12 στη χειροτερη? Ωχ, εγω που ξεκινησα απο τα 5, πώς χαρακτηριζομαι? Φετος, αισιως, συμπληρωνω 26 χρονια , οντας μελος συγκροτηματος παραδοσιακων χορων.Θεμελιωνω δικαιωμα συνταξης?

Το προβλημα, οταν βγαινεις εξω, ειναι οτι δυσκολα βρισκεις ατομα που ξερουν να χορευουν , εστω απλα βηματα και ρυθμους, με αποτελεσμα να θυμαμαι παντα τα παπουτσια μου βρωμικα απο τα πατηματα που ετρωγα

Χαιρομαι ιδιαιτερα που συζητατε αυτο το το θεμα.Θα ηθελα να πει ο καθενας απο που ελκει την απωτερη καταγωγη του και τους αγαπημενους του χορους.

[dcool!]

Τι ήθελα και σ’ αγαπούσα και δεν κάθομαν καλά.

Πήρα ζάλη στο κεφάλι, δυο μαχαίρια στην καρδιά.

Έφταιξα, συμπάθησέ με κι ό,τι θέλεις κάνε με.

Άνοιξε την αγκαλιά σου και στη μέση βάλε με.

Τα ωραία σου τα μάτια στον καθρέφτη μην τα δεις

γιατί μόνη σου αγαπιέσαι και εμένα λησμονείς.

Ήθελα να ’ρθω το βράδυ, μ’ έπιασε ψιλή βροχή.

Ας ερχόσουνα βρε ψεύτη, κι ας γινόσουνα παπί.

Είχα ρούχα να σ’ αλλάξω, πάπλωμα να σκεπαστείς

κι αγκαλιά να σε ζεστάνω, ώσπου ν’ αποκοιμηθείς.

[tik-tak]

Ήθη και έθιμα

γαμήλια στέφανα

Η αλλαγή της θρησκείας στον Ελλαδικό χώρο έγινε σταδιακά.

Ο χριστιανισμός βρέθηκε μπροστά σε ένα πλαίσιο ποικίλων προχριστιανικών

θρησκειών ,που περιελάμβαναν όχι το 12θεο των αρχαιων Ελληνων,αλλά μίγμα θρησκειών (λατρεία Ισιδας,λατρεία Μίθρα κοκ)

Η εξάπλωση του χριστιανισμού δεν οφειλόταν τόσο στο περιεχόμενο του θεολογικού μηνύματος ,αλλά οφειλόταν

στις κοινωνικές ιδέες , που αυτός έφερε μαζί του.Η νέα θρησκεία απαγόρευε λόγω του μονοθεϊσμού κάποια ("ειδωλολατρικά" κατ'αυτην ) έθιμα.Οι άνθρωποι δεν μπορούσαν, όμως, να απαρνηθούν αυτά τα έθιμα και συνέχιζαν να τα κάνουν κρυφά.

Η χριστιανική εκκλησία προσπαθούσε να κόψει,να παύσει αυτά τα έθιμα (γι'αυτό και η σύγκληση Συνόδων).

Στις περιπτώσεις που δεν τα κατάφερνε, κατεφευγε στο να μεταστοιχειώσει αυτά τα εθιμα ,να τους δώσει άλλη θεολογική άποψη και να τα ενσωματώσει.

Ένα παράδειγμα αυτης της τακτικής είναι τα γαμήλια στέφανα.

Στο χριστιανισμό :

τα γαμήλια στέφανα ειναι σύμβολο επιβράβευσης.

Επιβραβεύονται οι νεόνυμφοι που δεν υπέκυψαν στο σώμα(τη σαρκική επιθυμία),που δεν σύναψαν προγαμιαίες σχέσεις.

Στην αρχαιότητα :

ο γάμος ήταν πολιτική-διοικητική πράξη.

Μετά από αυτην την πράξη,ακολουθούσε οικογενειακή τελετή στον οίκο:

το ζευγάρι έκανε 3 γύρους περίξ της εστίας.

(σε πολλές θρησκείες το γυρισμα 3 φορές γυρω από ένα ιερό κέντρο είναι τελετή μύησης...αυτό γίνεται και στη βάπτιση)

Στο τέλος του 3ου γύρου , έβαζαν τα στέφανα.Στέφανα από κλαδιά και λουλούδια.Δεν ήταν κίνηση επιβράβευσης.

Τα στέφανα αυτά μεταλαμπάδευαν στο νέο ζεύγος κάτι από τη δύναμη της φύσης.

Η φύση θεωρείτο ως ανεξάντλητο ταμείο δύναμης.

Η επαφή με κλαδιά-λουλούδια συμβολίζει τη ροή της δύναμης από τη φύση προς τον άνθρωπο

και αντίστροφα, ροή της αρρώστιας ανθρώπου,όποτε αυτός ασθενεί, προς τη φύση.

(εξού ακόμη και σήμερα,σε κάποιες περιοχές, κόβουν κομμάτια από τα ρούχα του ασθενούς

και τα δενουν σε θάμνους ή σε κλαδιά δεντρων σαν τάμα για ίαση)

(από ομιλία κ.Βαρβούνη με θέμα τη λαογραφία)